page0146

138

Schubert — Schucli

chórem w kościele (regens chori) Micnała Holzera, a w r. 1808 dla pięknego głosu przyjęty w poczet śpiewaków kapelli dworskiej. Podczas pięcioletniego pobytu w konwikcie cesarskim wyuczył się' gry na fortepianie i na instrumentach smyczkowych z tak szybkim postępem, ze mógł kierować ćwiczeniami orkiestro wemi przy pierwszych skrzypcach. Nauczycielem jego w generałbasie był organista dworski Rużiczka, w kompozycyi Sal en (ob.). Po mutacyi swego głosu opuścił instytut i zył po części w domu rodzicielskim, po części z dawania lekcyj, poświęcając chwile wolne tworzeniu dzieł, party siłą swego geniuszu i wielką łatwością produkcyjną obdarzony. Doświadczał sił swoich we wszystkich rodzajach kompozycyi; zatem tak pod względem ilości jak i jakości swych utworów', zdziałał nader wiele, bacząc na krótkość jego żyw^rota. Świadkami jego pilności i ducha wynalazczego, są pozostałe po nim opery, symfonije, chóry, uwertury, kantaty, psalmy, msze, graduały, offertoryja, sta-bat-mater, halleluja, ponaty, trija. waryjacyje, ronda, tańce, marsze, kwartety smyczkowe i wokalne i t. p. Atoli w nowszych dopiero czasach udało się prawdziwym znawcom i w sztuce zamiłowanym ludziom, wykzać zalety tych dzieł i zwrocie na nie uwagę świata muzycznego, a przekonano się, że są one ozdobą muzyki. To co Schubert utworzył w dziedzinie ballady i pieśni i w ogóle śpiewy jego z w-tórem fortepianu, nietylko w Niemczech jest znanein, ale wszędzie gdzie panuje umysł i serce do muzyki skłonne i pochopne. Któż nie zna jego Króla Olszow ego, Podróżnego, Ave Maria, Pochwałę łez, Serenadę i t. d. W symfonii C-dur i w dziełach na instrumenta snyczkowe pisanych szedł on za ideałem jaki mu wskazał Beethoven, w którego duchu opracowywał swe utwory. Żywiołami indywidualności jego były: oryginalność, głębokie poczucie poetyczne, prawda wyrażenia, prosta i tkliwa melydyja, oraz lotność fantazyi. Idąc wytkniętym przez Beethovena torem nie posiadał jednak mistrza itego głębi, siły i rozumu artystycznego, samodzielnie przedmiot ogari rającego bezwzględnie nad materyjałem sztuki panującego; a ztąd wśród najudatniej-szych nawet jego dzieł, są ustępy słabsze, miejsca rozwleczone lub niedosyć opracowane. Na niewyrobienie to ostateczne, wpływała niewątpliwie krótkość jego życia. Zmarł w^r Wiedniu d. 19 Listopada r. 1828. Zwłoki jego złożone były w sąsiedztwie niemal Beethovena, bo tylko jeden grób przegradzał ich od siebie na cmentarzu Wahringskiem.

Schuch (Jan Chrysty⁷jan), botanik i budowniczy, urodził się w Dreźnie 1752 r. Odebrawszy tamże początkowa nauki pośw ięcił się architekturze cywilnej, poczem odbył podróż do Hollandyi, gdzie pow^rziął upodobanie do botaniki, w której znaczne uczyniwszy postępy pojechał do Anglii. Tam łącząc do teoryi doskonałe wzory, w ierny pierwiastków o obranej nauce budow nictw a, a za skłonnością unoszony^r do botaniki i zastosowania onej do użytku uprzyjemnienia życia towarzyskiego, nabył owej rzadkiej biegłości łączenia gruntownie sztuki z naturą w zakładaniu ogrodów, słowem ukształcił się na architekta ogrodnictwa. Zwiedziwszy całą Angliję i najpiękniejsze ogrody tamże oraz we Francyi i Niemczech, obrał sobie Polskę za drugą ojczyznę, do której przybywszy, przez lat 38 aż do zgonu pozostał. Gruntowna nauka, rzadkie przymioty serca i przywiązanie szczere do kraju zjednały mu powszechny szacunek, a wystawienie licznych i rozmaitych budowli, tudzież urządzenie ogrodów gustownych nie tylko w stolicy ale i w całym kraju pamięć jego uświęciły. Król Stanisław August mianował go nadwornym ogrodów swoich dozorcą, i onto założył pierwszy park i ogród przy pałacu łazienki, dotąd inslnie-jące, towarzystwo zaś warszawskie przyjaciół nauk, wybrało go swoim człon-