page0158

— 144 —

gdyż te są owocami dzikiego i zuchwałego umysłu, do którego zazwyczaj łagodne słowa nie mają żadnego przystępu.

Przy uszkodzeniu cudzej własności nastawaj energicznie na odszkodowanie, a jeżeli to jest niemożliwem na przeproszenie. To jest często najdotkliwszą karą i najlepszym środkiem poprawczym.

2. Uczuciu patryotyczne.

1. Miłość ojczyzny jest uczuciem współudziału w doli i niedoli ściślejszej i obszerniejszej ojczyzny, połączone z usil-nem staraniem się, ażeby to wszystko czynić, coby mogło jej szczęście i pomyślność powiększyć, a powstrzymywać albo oddalać to wszystko, coby jej mogło szkodzić. Jest ona wielkiego znaczenia dla społecznego życia, gdyż łączy różne indywidua pewnego kraju w jedną wielką całość, pobudza je do skutecznego zdążania ku idealnemu celowi. Jest punktem łącznym, w którym choćby nie wiem jak rozmaite siły pewnego państwa skupiają się: w niej więc spoczywa siła i podpora kraju, bezpieczeństwo przeciw wszelkim najazdom z zewnątrz i z wewnątrz. Jest mocną twierdzą, która tak pojedynczym jak i ogółowi zabezpiecza pokój ze wszystkiemi jego błogosławieństwami, wolność i prawa, jakie ojcowie w gorących walkach zdobyli. (Idzie miłość ojczyzny obumrze i ustąpi miejsca egoistycznemu obywatelstwu wszechświatowemu, samolubnemu kosmopolityzmowi, którego zasada brzmi: »l'bi bene, ibi patria«, (gdzie mi dobrze, tam moja ojczyzna), tam już siła kraju została podkopaną, siła łącząca wszystkie elementy zachwianą, a zbliża się ruina całego gmachu państwowego.

Pielęgnowanie miłości ojczyzny jest zatem ścisłym obowiązkiem każdego wychowawcy. Nikt też zatem nie może się więcej przyczynić do dobra kraju jak on, gdyż wychowując młodzież tworzy jej przyszłość. Od jego działalności zawisła pod wielu względami dola i niedola, tak pojedynczych jak i ogółu. Dlatego jest to tak ważnem, ażeby wychowawca był mężem w najszlachetniejszem tego słowa znaczeniu, ażeby go przepełniały religijny duch, moralny charakter, prawdziwa, rzetelna miłość ojczyzny, święty zapał do wszystkiego, co prawdziwe, dobre i piękne. Taki wychowawca kształci młodzież

http://rcin.org.pl