page0169

165

północne Sycylii i brzegi południowe półwyspu Włoch. Z kwitnących miast, jak Messyna, Reggio, Palma, Katana i miejscowości okolicznych, stanowiących jeden wielki ogród pomarańcz, pozostały tylko zgliszcza i ruiny, a około 250000 ludzi znalazło śmierć straszną i niespodzianą pod gruzami walących się domów. Czego nie zrobiło trzęsienie, tego dokończył ogień, który wybuchnął, oraz woda, gdyż po pierwszem uderzeniu gwałtownem cofnęło się morze znaczny kawał od brzegów na to, aby ze siłą spotęgowaną rzucić swe fale wysokie na brzeg i zmieść z niego tych, którzy tam się schronili przed katastrofą. Okres wstrząśnień mniej lub więcej silnych jeszcze się nie zakończył, chociaż już upłynęło dużo czasu od owego dnia pamiętnego, tak, że lękać się należy, czy nie powtórzą się dzieje trzęsienia z r. 1783, trwającego z przerwami całe 4 lata; było ono tak silne, że w pierwszym jego roku naliczono 949 wstrzą-snień, z czego 98 było bardzo gwałtownych. Również trzęsienia ziemi w Gross-Gerau w dolinie Renu trwały od 1869- 1873, a w innych miejscach okresy te bywały nawet dłuższe.

Wstrząśnienia wychodzą z ogniska (hypocentrum) trzęsień, położonego w większej lub mniejszej odległości od powierzchni skorupy ziemskiej, przedostają się do miejsca położonego pionowo nad ogniskiem, czyli do t zw. epicentrum, gdzie są najsilniejsze, i z epicentrum rozchodzą się we formie fal w rozmaitych kierunkach. Linie, poprowadzone z epicentrum, a łączące ze sobą miejscowości, które doznały wstrząśnień jednako silnych, zwane bywają izoseistami; linie, łączące miejscowości równocześnie doznające wstrząśnień, zwane bywają: homosei-stami (oyoę — aewp.oę); w końcu linie, które odgraniczają pas powierzchni, nawiedzony wstrząśnieniami najliczniejszemi, noszą nazwę pleistoseistów. Gdyby ziemia była zbudowana z masy jednorodnej, to rzecz jasna, że linie fal seismicznych musiałyby biegnąć w kierunkach jednakowych, i w tym razie pleistosei-sty, homoseisty i izoseisty utworzyłyby pierścienie koncentryczne. Ponieważ jednak skorupa ziemska jest zbudowana z ma-teryału nie jednorodnego, a przytem fale seismiczne napotykają na przerwy, na szczeliny już istniejące, więc i szybkość ich rozchodzenia się oraz kierunek nie mogą być jednakowe, wskutek czego linie izoseistyczne i homoseistyczne dają obraz rozmaitych figur. Odpowiednio do kierunku fal rozróżniają geolo-

http://rcin.org.pl