— 185 -
ciała i t. p. Podczas samej kary niech będzie poważnym a oraz niech da poznać ten smutek, jaki mu sprawia konieczność użycia takiego środka. Niech nigdy nic karze w rozdrażnieniu, lecz jeżeli czuje się być podrażnionym, niech się stara sarn nad sobą zapanować i przez kilka chwil skupić. W uniesieniu wymierzona kara nie poprawia. Nadto można w niem bardzo łatwo rozsądną miarę przekroczyć.
c) Powinna być sprawiedliwą ; wielkość kary niech będzie odpowiednią stopniowi przewinienia. Nic tak nie boli, jak zaostra kara ; nadto podkopuje u dzieci poczucie sprawiedliwości i pozbawia nauczyciela miłości i szacunku Jeżeli nauczyciel wskutek przeoczenia albo wskutek niedość dokładnego dochodzenia i t. p. wymierzył niesłuszną karę, to niech się stara w roztropny sposób ten błąd znowu naprawić. Często pedagogiczna omyłka ze strony nauczyciela, może być powodem błędu dziecka; w takim wypadku karać nie wolno.
d) Każda kara powinna być ludzką, ani przy wyznaczaniu, ani przy wykonywaniu onejże nie powinno się nic objawiać takiego, coby miało pozór wstrętny i tyrański. Zawsze trzeba zważać na indywidualny stan dziecka i do niego stosować karę. ^Nauczyciel powinien mieć serce ojca, a nie serce tvrana«. (Franke).
e) Kara nie powinna przytłumiać poczucia własnej godności i ambieyi. To bowiem stanowi główną podstawę możliwości poprawy. (Idzie to przyduszonem zostało, tam niema już nauczyciel punktu oparcia dla swojej wychowawczej działalności Niech przeto nie karze wszystkich dzieci z powodu kilku winnych, a i przy pojedynczem dziecku niech nie traci nadziei co do jego całego charakteru, lecz niech tylko to gani, co rzeczywiście jest karygodnem i niech znowu stara się podźwignąć dziecko właśnie przez zwrócenie uwagi na jego dobre zalety.
f) Jest to bardzo korzystnem dla skutku kary, jeżeli wychowanek jest przeświadczony o słuszności i stcsow ności onejże. Dlatego powinien nauczyciel, gdzie to tylko jest możliwem, doprowadzić do szczerego przyznania się i stawić uczniowi przed oczy winę w krótkich a stosownych słowach. Tu niech unika wszelkiej przesady. Prędkie i szczere przyznanie się powinno zawsze za sobą pociągać złagodzenie kary.