page0238

— 238 —

4

wszystkiego. Jałmużny nie poprawiają ani jednostek ani plemion. Jest nadto rzeczą rzadką, aby żądali jej ci, którzy na nią zasługują. Człowiek, który posiada jakąkolwiek rzeczywistą wartość, nie będzie potrzebował nigdy uciekać się do tej ostateczności, z wyjątkiem całkiem niespodziewanych wypadków lub też gwałtownych zmian losu.

Każdy z nas ma sposobność poznania ludzi_r dla których chwilowa pomoc Jbyłaby prawdziwetn dobrodziejstwem i tym należy jej udzielić. Jest również rzeczą konieczną, znać wysokość sumy lub rodzaj pomocy, potrzebnej w każdym takim wypadku. Należy zatem poznać dokładnie sytuacyę, w jakiej znajduje się proszący. Ten tylko może rościć sobie prawo do zaszczytnej nazwy dobroczyńcy, który równie wielką ostrożność przykłada do niewspoinagania niegodnych, jak pieczołowitość względem zasługujących. Powiedziałbym nawet, iż pierwsza ostrożność jest ważniejszą, albowiem jałmużna dostarczona hultajom, jest wprost zgubą, tak dla nich, jak i dla społeczeństwa, które ma nieszczęście posiadania ich wśród siebie.

Wyłożę teraz niektóre sposoby, mojem zdaniem najmądrzejsze, których powinien się trzymać prawdziwy filantrop. Milioner rozdający swój majątek powinien czuwać, iżby jego pieniądz nie upokarzał tych, który go otrzymują, lecz żeby zachęcał i podniecał osobiste wysiłki najlepszych i najzacniejszych pomiędzy niezamożnymi. Takimi nie są ludzie zupełnie ubodzy, bez energii, bez wartości i bez przyszłości. Dla tych bowiem państwo ma przytułki, gdzie

‘http://rcin.org.pl .