page0265

KSIĄŻKĄ ZENONA. 259

chetnem oburzeniu, ugryzł sobie język 1 wypluł w twarz tyranowi. Wtedy straszliwie męczony, śmierć odważnie poniósł, jak przystało na mędrca o wyniosłem sercu¹). Podanie niesie, że lud, patrząc na takie okrucieństwo, oburzony zabił Demila, ale to legenda naiwna; lud nigdy nie bronił filozofów, a często ich kamienował. So kratesa otruto, Anaxagorasa i Arystotelesa o mało nie zabito, Hypatyą rozszarpano. Philosophiae nomen invidiosum esł, powiedział Seneka, a głębokie te słowa, będą się sprawdzać po wszystkie czasy.

Zenon napisał jedno tylko dzieło: (oóyypap.p.a), podzielone na kilka ksiąg. Jeżeli poemat Parmenidesa może w pewnej mierze za katechizm szkoły uchodzić, to Zenona pismo jest w dosłownem znaczeniu tegoż apologetycznym wykładem ²). Mistrz w formie clo-gmatycznćj przedstawił naukę o Bycie, dowodząc jej prawdziwości za pomocą analizy samego pojęcia, uczeń za korzystniejsze uważał, zaczepie naukę przeciwną 1 wykazać jej niedorzeczność. Tamten wprost dowodził, że tylko jeden Byt istnieje, zatem wszelka wielość jest złudzeniem; ten przeciwnie zaczynał od wielości, a wykazawszy, że jest pojęciem, pełnem sprzeczności, wnosił, że tylko jeden Byt jest moźebny. Pierwszy wprost przekonywał czytelnika, drugi pośrednio nakłaniał go do wiary eleackićj »Ty, Parmenidesie, mówisz w swoim poemacie, (tak Sokrates), że jeden jest Byt i dajesz na to piękne i dobre dowody; on zaś prawi, że nie ma wie-

') O chwilach ostatnich filozofa zob. Cousin: Zćnon d‘EIćc (Fragm. philos. Tom I. str. 81—84). Por. Plut. adv. Colot. (ed. Re islee Tom X. p. 630). Diog. Lacrt. IX. §. 26—28.

²) Napisał avyy(jci/A,^a, podzielone na kilka rozpraw i pewną liczbę hipotez, jak widać ze słów Platona: >Sokrates po wysłuchaniu kazał raz jeszcze odczytać pierwszą, hipotezę pierwszćj rozprawy* (ttu n(>i/itqv vnódiaiv roi tt{jo>xov kóyoii Parm. p. 127). O formie tych hipotez dają wyobrażenie zdania, które Parmenides rozwija w tymże dialogu p. 137 i nast. Ze więcćj napisał dzieł, powiada Diog. Laert. IX. c. 5. a za nim powtórzyli Cousin, Mullach, Diels i wielu innych. Jednakże tytułów żadnych nie podaje. Dopiero Suidas, nie wiadomo na jakićj podstawie, wymienia: l°    2°    t ov linntdó/.i o rę, 3⁰ 7T(ju? roiię tiiAihjÓ-

<l'Ovę TTt(ji (piatuię, z czego Tennemann zrobił nawet dwa dzieła, iedno »przeciw filozofom«, drugie »o przyrodzie*. Najprawdopodobnićj tylko to jedno avyy(jctfi/ut napisał, o którem Platon wspomina, a pojedyńcze kóyui mogły się późniejszym wydawać osobnemi dziełami. Windelband także przyjmuje tylko jedno dzieło (str. 158). Wiadomość u Diogenesa (ks. III. §. 48), jakoby pierwszy także pisał dialogi, może stąd powstała, że każda hipoteza była rozwijaną w formie pytań i odpowiedzi.

17*

htcp://rcin. org.pl