page0286

282

krwi zarodka, iż w komórce macierzystej jądro się wydłuża zwolna, przewęża się w środku we formie 8, a w końcu przerywa się dając początek dwom komórkom potomnym. Tern samem upadł pogląd Schleidena, jakoby komórka powstawała przez wykrystalizowanie z płynu macierzystego.

Kiedy się okazało, że niektóre komórki zwierzęce nie posiadają błony, i że jej braknie utworom jednokomórkowym (u sarkod Dujardina, n. p. ameby), wywiązał się spór niemały, czy należy takie twory, pozbawione błony, uważać za prawdziwe komórki. Liczne badania komórek, zwłaszcza młodych, przeprowadzone przez Naegeli’ego, Aleks. Brauna, Kóllikera, De Bary’ego, Cohna i Franc. Leydiga doprowadziły do wniosku, iż błona nie jest niezbędną częścią składową komórki, a wobec tego Leydig (1857) i Max Schultze (1861) przyjęli definicyę komórki jako bryłki protoplazmy żywej z zawartem w niej jądrem, a to pojęcie komórki i dziś jeszcze się utrzymuje. Na ten okres przypada pomysł genialny Yirchowa¹), aby badania mikroskopiczne komórek żywych zastosować do patologii, co znów pociągnęło za sobą przewrót wielki w rozpoznawaniu stanów chorobowych organizmu ludzkiego i jego leczenia. Od Virchowa pochodzi twierdzenie: omnis celulla e cellula, które to twierdzenie wywołało popłoch w szeregach zwolenników hypotezy samorodztwa. W tymże czasie (1861) fizyolog E. Brticke na posiedzeniu akadem. umiej, w Wiedniu zdawał sprawę z badań nad budową komórki²); on to nazwał komórkę »organi-zmem elementarnym« w tern samem znaczeniu, w jakiem ciała chemiczne, nie dające się rozłożyć na ciała prostsze, zwie się elementami, pierwiastkami. Badania późniejsze przyniosły ze sobą niejedną zmianę w zapatrywaniach na własności komórek oraz jej części składowych, jak się to okaże z dalszych paragrafów.

‘) R. Virchow: Die Zellularpathologie. Berlin 1858: »Jedes Thier erscheint ais eine Summę vitaler Einheilen, von denen jede den vollen Charakter des Lebens an sich tr&gtc, str. 12. Bor. także: Dr Emil Radl: Geschichte der biologischen Theorien. II Theil. Leipzig 1909, str. 63—75.

²) Por. E. Brticke: Die Elementarorganismen. Sitzungsber. Wien. Akad. 4Ł 1861.

http://rcin.org.pl