page0031

27

u jednych komet szerszy, u innych węższy, świeci najprawdopodobniej skutkiem działań elektrycznych z powodu blizkości słońca, tak, że kometa przy oddalaniu się od słońca przybiera napowrót swą formę pierwotną mgławicy okrągławej. Niekiedy następuje rozdwojenie się komety na dwie, czasem więcej części. Wskutek tego, że komety szybko się zjawiają i również szybko znikają, nie umiano przez długi czas oznaczyć rodzaju ich dróg. Uczeń Heweliusza Dorfel, pastor w Saksonii, wypowiedział przypuszczenie nieśmiałe, że komety obiegają po drogach parabolicznych, w których ognisku słońce się znajduje. Wszelako Halley, obserwując kometę w 1682 r., nabrał przekonania, że jej ruch jest eliptyczny: obliczył też jej zjawienie się ponowne na r. 1758 lub 1759, i tylko o miesiąc pomylił się w rachubie, gdyż nie brał na uwagę wpływu Uranusa i Neptuna, o których istnieniu wówczas jeszcze nie wiedziano¹)-Jeżeli się zważy, iż czas obiegowy niektórych komet wynosi 1215 lat (kometa Secchiego z 1856), lub nawet 28800 (kom. Peters^ z 1850), łatwo z wielkości drogi obiegowe) wywnioskować, że forma ruchu eliptyczna może być wzięta za parabolę.

Od r. 612 przed Chr. do 1870 po Chr. zauważono 726 komet. od 1870 — 1899 spostrzeżono ich 143, przy których wykazano ruch eliptyczny; wszelako nie brak i takich osobników, co do których drogi wydają się być parabolicznemi, gdyż komety zniknęły i nie ukazały się więcej.

Nie potrzeba również dowodzić, że i tak zwane gwiazdy spadające do układu słonecznego trzeba zaliczyć. Są to rozbitki większych ciał, najprawdopodobniej komet (sprawdzono to w 4 przypadkach); rozbitki te rozgrzewają się w powietrzni ziemskiej pod wpływem tarcia o nią przy ruchu nader szybkim. Owe ciała albo przelatują nad ziemią w wysokości 4 — 60 mil, albo spadają na nią jako kule ogniste, jako bolidy, lub meteoryty o najrozmaitszej wielkości, budowie i składzie chemicznym ²).

Mówiliśmy dotąd o naszym układzie planetarnym. Tymczasem w rzeczywistości takiem słońcem, jak nasze, jest każda

⁵) Por. H.J. Klein: Handbuch der allgemeinen Himmelsbeschreibung. Braunschweig 1901 str. 234; .Tę d r z e j e w i cz: Kosmografia j. w. str. 312. ²) W. Meyer: Das Wćltgebiiude j. w. str. 239 — 270.

http://rcin.org.pl