page0340

o3f>

ostateczny czyli podłoże zjawisk życia jest natury fizycznej, ale urządzenie jest życiowe (1’ćlóment ultimę du phónomene est physique; 1’arrangement est vital); oczywiście taka konkluzya nic zgoła nie wyjaśnia. Analogicznie postąpił Schneider*), który nazywa teorye mechanistyczne błędem przeżytym (abgetane Verirrung), a jednak nie chce uznać autonomii zjawisk życiowych, a źródło ich jedyne upatruje tylko w układzie specyficznym cząsteczek, z których komórka jest złożona.

Obok Bungego i O. Hamanna*) wysunęli się na czoło witalistów' dzisiejszych botanik J. Reinke, i zoolog Hans Driesch. J. Reinke, którego śladami idzie brat jego z Rostocku, Fryderyk Reinke³), zajmował się już od dłuższego czasu problemem autonomii zjawisk życiowych⁴). Uznaje on, że organizm każdy jest w pewmem znaczeniu dobrze urządzoną maszyną, mianowicie o. ile w nim znajdujemy warunki materyalne działania, ujęte w całość celową, czyli o ile jest systemem, układem, przeznaczonym do kierowania prądem energii. Ponieważ do wytwarzania takiej celowości (statycznej) w organizmach nie wystarczają same energie fizyko-chemiczne, więc Reinke przyjmuje w tym celu czynnik osobny, zwany: dominantą, która ma być siłą, panującą nad innemi energiami, bez których sama niczego zrobićby nie mogła. Jako siła kierownicza całego organizmu musi ona być wieloraką stosownie do kierunków różnorakich procesów życiowych; przyjmuje tedy Reinke rozmaite dominanty (Gestaltungs- und Arbeitsdominanten, Vererbungs-Fort-pflanzungs-lnstinkt-dominanten itd.). Wszelako w swej »Filozo-fii botaniki« oświadcza on: »Wyraz: dominanta — jest tylko symbolem nie dającej się wyobrazić przyczyny warunków ustroju specyficznego w zwierzętach i roślinach«.

Hans Driesch przeszedł Odysseję prawdziwą w swych za-

*) K. C. Schneider: Yitalismus. Elementare Bebensfunktion. Leip-zig und Wien 1903.

*) O. Haman n: Entwicklungslehre und Darwinismus. Jena 1892.

³)    Fr. Reinke: Grundziige der allgemeinen Anatomie. Wiesbaden 1901, str. 21 nastp.

⁴)    J. Reinke: Die Welt ais Tat. Berlin I Aufi. 1899, II 1901, III 1905; Einleitung in die theoretische Biologie. Beilin 1901, Philosophie der Botanik. Lcipzig 1905, str. 183 nastp.; Die Dorninantenlehre — in »Natur und Schule*. II Heft 1903; Gedanken iiber das Wesen der Organisation. Biolog. Zentralbl. 1899, t. 10 itd.

http://rcin.org.pl