page0356

346

S. DICKSTEIN.

wyjątek z Apodyktyki, a między innemi ustęp ze str. 245 tejże, o możliwości dzieł mistycznych: „Or, comme nous le voyons dans la Philosophie absolue, cette condition de possibilitó consiste dans un ordre de vie óleve, que nous avons mentionne plus haut, en annonęant que nous le designerions du nom de stase vitale. Tout se reduit donc a savoir jusqu’a quel point la naturę humaine, c’est a dire, la naturę de 1’etre raisonnable sur la terre, sur notre g 1 o b e, est susceptible de rehausser sa stase vitale, pour s’elever aux regions des oeuvres mystiques. Et cette question dócisive ne peut etre resolue qu’a posteriori ou par le fait. II en resulte, pour la philosophie, deux consó-quences majeures. La premiero est que, par le pressentiment que Phomme a de cette vocation mysterieuse de sa naturę, vocation qui vient enfin d’etre legi-timee par la raison, il ne peut refuser absolument toute foi aux oeuvres my-stiques; et que, par suitę de cette disposition humaine, d’innombrables fourbes et imposteurs, abusant d’une si ineflfaęable credulite, out sans cesse trompe les hommes par de pretendues oeuvres mystiques. La soconde consóquence philoso-phique est que nulle oeuvre du mysticisme, fut-elle de la moindre valeur, par exemple un simple fait de magnetisme eleutherique, ne doit etre admise comme telle qu’avec la critique la plus sóvere; et que, pour obvier a de graves in-convenients, il est plus profitable a la raison humaine de meconnaitre de veri-tables oeuvres mystiques, s’il en existe sur notre globe, que de se livrer a une trop grandę credulitó a leur ógard.“

Na str. 1000 dzieła Papusa, Wroński uważany jest jako _raffiliation au cou-rant hermetique et a Pilluminisme allemand"⁴ ; na str. 1001 wspomniano, że Louis Lucas, autor „pierwszej syntezy w naukach okkul ty stycznych⁴ jest uczniem Wrońskiego; na str. 1005 — 1006 podana jest krótka wiadomość o życiu Wrońskiego i spis niektórych dzieł jego (z błędnymi tytułami). „Według Lan-dura, czytamy tu, Wroński miał czerpać głównie z Jakóba Boehmego, Saint-Martina i kabały¹⁴; dalej dowiadujemy się, że dekadenci w swem piśmie „La Vogue^u pomieścili studyum o Wrońskim i niektórych jego pismach nie wydanych. Na stronicy wroszcie 1025 czytamy, że prąd naukowy, pochodzący od inartynizmu i hermetyzmu przez Wrońskiego i Louis Lucasa, ma swoich najważniejszych przedstawicieli w osobach Papusa. Juliana Lejay’a, Juliusza Ler-mina i t. p.

Z treści przytoczonych ustępów widzimy, że zwolennicy nauki okkultystycz-nej uważają Wrońskiego nie tylko za adepta tej nauki, ale nawet za jednego z pierwszorzędnych jej przedstawicieli. Potwierdzenie tego poglądu znajdują w rozmaitych dziełach filozoficznych Wrońskiego, a głównie w „Apodyktyce mesyanicznej⁴⁴, którą wielokrotnie cytują; prawo zaś „tworzenia¹⁴ Wrońskiego wydaje sic Papusowi wprost zgodnem z jego własną interpretacją arytmetyczno-mistyczną praw natury.

Wroński, badając wszystkie prądy umysłowe ludzkości, nie mógł oczywiście nie uwzględnić i prądów mistycznych; owszem, jak to niejednokrotnie w książce tej zaznaczono, poświęcił on mistycyzmowi i sektom mistycznym wiele uwag i krytyk. W „Prolegomenach¹⁴, w „Metapolityce⁴⁴, w „Apodyktyce⁴⁴ znajdujemy obszerne bardzo badania nad celami, zadaniami i dążeniami sekt mistycznych. Niektóre wyjątki z nich przytoczyliśmy na swojem miejscu. Wyjątki te, a zwłaszcza ustęp z Apodyktyki, przytoczony przez samego Papusa i powtórzony wyżej przez nas, przedstawiają stosuuek Wrońskiego do „szkoły mistycznej⁴⁴, w innem jak się nam zdaje, świetle, niż to czyni Papus. Przyznajemy, że filozofia

http://rcin.org.pl