page0398

330    Rozmaryn — Rozmiękczenie mózgu

ni, a smalcu korzenno-gorzkiego, były w rozmaity sposób jako lekarstwo używane, lecz dziś ogranicza się ich użycie jedynie jako część składowa ziółek aromatycznych, zazwyczaj zewnętrznie tylko używanych. Woda znów z samego kwiatu rozmarynowego oddestylowana, nazywa się wodą węgierską (eau de la reine d'Hongrie), i ma swe użycie przy toaletach kobiecych. Lecz daleko większe potrzebowanie rozmarynu jest od naszego ludu, szczególniej z okolic Krakowa, Poznania lub Warszawy. Bukiet ślubny pana i panny młodej, jak również wieniec tej ostatniej, i bukiety gości zaproszonych, prawie wyłącznie składają się z gałązek rozmarynowych, przekładając je nad barwinek lub bukszpan, zwłaszcza kiedy wesele odbywa się w porze jesiennej lub zimowej. Z tej przyczyny rozmaryn u ludu zastępuje zupełnie miejsce mirtu (ob.) w stanach zamożniejszych, i nie rzadko widzieć można rozmaryn pielęgnowany po ogródkach wiejskich, a w ogrodach zamiejskich prawie wszędzie się znajduje; chronią go na zimę do doniczek, boby w gruncie przemarzł, lecz w locie na grzędę dobrej ziemi wsadzony, szybko rośnie, i przez sadzonki z wielką łatwością się rozmnaża. Rozmarynu używają także i dla umarłych, do przystrojenia trumny i samych zwłok, mianowicie dzieci, panien lub mężczyzn bezżennych, ze stanu wiejskiego i niższego miejskiego, co także i na Zachodzie jest w powszechnym zwyczaju. Nakoniec nazwa tego krzewu, prawie we wszystkich jęzj kach od łacińskiej wzięta, pochodzi od wyrazu ros rosa, i marinus morski, co się ściąga do miejsca pobytu tego krzewu, bo też bardzo lubi powietrze wilgotne, a mocno od słońca ocieplone, czego właśnie dowodzą pobrzeża południe wej Francyi lub Włoch, gdzie rozmarym w takiej obfitości rośnie, że go tam pospolicie na opał na kominki w zimie używają. Inni wywodzą nazwę Rosmarinus od greckiego wyrazu roops krzew niski, i myrinos balsamiczny, co ma także dużo za sobą prawdopodobieństwa    F. Be...

Rozmaryn leśny, tak nazywają miejscami pewną dosyć pospolitą roślinę torfową, która właściwie bagnem (ob.) albo świnieni bagnem się zowie. Syreniusz tę roślinę znał doskonale, i dobry jej nawet drzeworyt w swym Zielniku w r. 1616 drukowanym, na str. 171 zamieścił, zowiąc ją także rozmarynem czeskim.

Rozmarynek Ob, Modrzewniea.

Rozmarynowe drzewo, ob. Rokitnik.

Rozmiar (herbj. tarczy trzy trójkąty srebrne połączone z sobą: nad wierzchołkiem środkowego krzyż złoty. Na hełmie nad koroną pawi ogon.

Rozmiękczenie mózgu, dotyczy albo całego organu (narząda), którego zbitość, zliżająca się do zbitości dobrze skrzepłej galarety lub takiegoż białka, w skutek obrzęknienia mózgu (oedema cerebrl) zostaje nieco zmniejszoną, albo też pewnej jego ograniczonej części, przedstawiającej wielkość bobu, jaja n nawet i pięści. Pierwsze polegające tylko na znaczniejszem przesiąknieniu nitek i kuleczek mózgowych cieczą surowiczą wysączającą się z naczyń krwionośnych, będące tylko zmięknieniem mózgu nie bywa zwykle zaliczane do właściwych rozmiękczeń; drugie bywa wynikiem już to znacznego obrzęknienia lub wodnej puchliny mózgu (oedema et hydrocephalus) działających przez nacisk i przesiąknienic pojedynczych jego części, już też zapalenia takowych, spowodowanego uciskiem nowotworów, wystąpieniem krwi z naczyń i t. p. lub wreszcie bywa skutkiem wstrzymania przypływu krwi do pewnej części mózgu, która podobnie jak ta lub owa z odnóg wśród takichże okoliczności, w skutek przerwania organicznej czynności utrzymującej jej części w całości,