page0424

420

w Rosyi, Ameryce pół. i w Anglii; spotykamy zaś wśród nich ryby opancerzone (Pterichtys), ganoidy kostołuskie i formy re-kinowate; natomiast wyginęły z form dawniejszych graptolity i cystidy.

Układ węglowy zawiera okazy nader bogate i liczne Hory i fauny. Z roślin wysuwają się na pierwszy plan skrzypy, paprocie krzewiaste, pokrewne widłakom lepidodendrony, sygi-larye i drzewa iglaste. Z fauny podnieść należy zjawienie się licznych ślimaków, stonogów, skorpionów, pająków, owadów, w wyższych zaś warstwach odnajdywano tu i ówdzie pierwsze amfibia (płazy) z wymarłego działu Stegocephala (pancerzo-skrzeki)¹).

W okresie formacyi perm sk i ej pozostała flora z forma-cyi węglowej, a we faunie zaszły zmiany nieznaczne. Stegoce-fale (Achinodon, Archegosaurus, Branchiosaurus itd.) doszły do rozwoju największego; również ammonity okazują formy doskonalsze od form w epokach poprzednich. Po raz pierwszy zjawiają się gady w rodzaju Palaeohatteria, Proterosaurus, Ste-reosternum itp, oraz Theromorpha (theriodonty, anomodonty), które Cope poczytuje za genealogicznych poprzedników' zwierząt ssących z tego powodu, że u Theromorphów po raz pierwszy są zrośnięte trzy kości miednicowe, a nadto ich zęby są zróżnicowane. Tymczasem Lapparent zalicza już Theromorpha. (np. Pareiasaurus, Dimetrodon, Deuterosaurus, Nothodon, Sphe-nacodon) do zwierząt ssących ze względu na pewne szczegóły w budowie kości ramieniowej i sklepienia podniebienia ²).

Formacya tryasowa wykazuje ilość nadzwyczajną form jaszczurów (enalosaury), których kończyny posiadają szerokie płetwiaste narządy sterownicze, wykazujące u rybojaszczurów 6 palców, a 5 u sauropterygiów; tu również należą dinosaury i jaszczurki latające (pterodaktyle). Oprócz tego odkryto w tej formacyi anomodonty i ślady zwierząt ssących z rzędu workowatych; labiryntodonty mają swych przedstawicieli w okazach takich, jak Chirotherium, Trematosaurus, Mastodonsaurus; z Theromorpha napotkano ślady: Dicynodon, Ptychognathus, Platy-

*) Por. Neumayr-Uhlig: Dzieje ziemi j. w., str. 41. Credner dz. w. prz., str. 453—469. Kayser dz. w. prz., t. II, str. 208—224.

*) Por. A. de Lapparent: Traitó de Geologie j. w., t. II, str. 99Ł

http://rcin.org.pl