page0420

412

Siedmioletnia wojna

stanie (1757 r.) i znakomitą twierdzę Louisburg, stolicę wyspy Cap Breton w Ameryce. Sławny Pitt objąwszy w tej epoce ministeryjum (1758 r.), z zapałem popierał te działania, i w chwalebnem zawodzie, jaki otwierał się teraz, osiągnął szczęśliwe owoce, które Walpole przygotował czynnym zarządem wydziału marynarki i handlu w czasie pokoju. Indyje wschodnie i Ameryka północna były dwa główne teatra, na których Anglija wielkość' swoje rozwinęła. Całą Kanadę w Ameryce zawojowali na Francuzach. W Indyjach opanowali Pondichery, Gwadelupę (1759 r.), bogatą i warowną wyspę Martynikę (1762 r.). I\ie było żadnej części świata, gdzieby zwycięzki oręż Anglików nie dosięgną!. Posiadłości francuzkie w Afryce, w Senegalu i wyspie Gorei znajdowały się już w ich ręku od roku 1758. Na morzach atoli europejskich Francyja poniosła najdotkliwsze straty, których skutki dały się uczuć we wszystkich częściach świata. Karol III król hiszpański, wstąpiwszy na tron r. 1758 był nieprzyjacielem Anglii. Książe Choiseul minister francuzki umiał korzystać z tej niechęci dla zawarcia z Hiszpaniją traktatu przymierza przeciw Wielkiej Brytanii. Za jego też staraniem stanął układ familijny Burbonów, mocą którego postanowiono, że wszelki krok nieprzyjacielski wykonany przeciw jednej gałęzi lub któremubądź z członków tego domu, uważany będzie jako obchodzący ogół wszystkich członków familii, że z początku użyte być mają um.arkowane środki obrony, lecz w razie potrzeby ze wszystkich sił wspierać się nawzajem będą. Wszystkie dwory obce domowi Burbonów wyłączały się od tego przymierza, tudzież od udziału w korzyściach handlowych, nawzajem zapewnionych sobie tymże traktatem. Anglija powziąwszy ’ wiadomość o tym układzie zaczęła wojnę. Wojska państw zostających pod rządami Burbonów, wkroczyły do Portugalii sprzymierzonej z Angliją. Rząd angielski wysyła posiłki na pomoc temu królestwu, pod dowództwem hrabiego Lippe Biickelburłg, który z zadziwiającą wytrwałością i dzielnością bronił Portugalii przeciw siłom przewyższającym. Tymczasem Anglicy zdobyli Ha wannę na wyspie Kuba, główny skład handlu hiszpańskiego z Indyjami zachodnie-mi, posiadający ogromne bogactwa i znakomitą marynarkę. Odtąd morza amerykańskie pozostały bez obrony, i wszystkie okręty hiszpańskie wpadały w ręce angielskich armatorów. Zdobycie Manilli i wyspy Luęon (6 Października 1760 r.) wydało też same skutki na morzach Indyjów wschodnich. Powtarzane klęski skłoniły domy Burbonów do starania się o pokój. Rząd angielski, a zwłaszcza następca Pitta minister hrabia Butę lękając się, iżby przeciwne mu stronnictwo przy dłuższej wojnie góry nie wzięło, skwapliwie odpowiedział z uprzejmością na oświadczenia Burbonów. W krótkim przeciągu czasu Francyja i Iliszpanija z jednej strony, Anglija i Portugalija z drugiej, podpisały w Paryżu traktat pokoju (10 Lutego 1763 roku). Niedługo potem Prus-sy zawarły w Hubertsburgu traktat z Austryją i Saxoniją (15 Lutego 1763 r.) i pokój przywrócony został Europie. Na zasadzie tych traktatów Anglija odzyskała wyspę Minorkę i pozostała w posiadaniu Akadyi, w całej jej rozciągłości, Kanady aż do Mississipi, tudzież Cap Bi eton i wszystkich wysp i brzegów rzeki świętego Wawrzyńca i odnogi przy ujściu tej rzeki. W Indyjach Zachodu eh Anglija otrzymywała Grenadę, St. Vincent, Dominiąue i Tabago, a w Afryce wszystkie posiadłości francuzkie w Senegalu. Hiszpanija ustąpiła Anglii całą Florydę aż Jo Mississipi. W zamian tak umiarkowanych korzyści, Anglija zwróciła koronom Burbonów wszystkie inne wielkie swe zdobycze. W dniu podpisu traktatu, Francyja zrzekła się Luizyany na rzecz Hiszpanii, zawdzięczając pomoc, jakiej to mocarstwo jej użyczyło. W trakta-