page0444

440

dern sie ist eine historische Tatsache«. Zajmijmy się tedy sprawą tego pokrewieństwa człowieka z małpą.

Przyglądając się stadyom rozwoju zarodka ludzkiego, a tak samo i wyższych zwierząt kręgowych, można zauważyć, że od pewnego punktu rozwój ten zmierza przedewszystkiem do wykształcenia systemu nerwowego z jego narządami. Wobec tego przegląd podobieństw i różnic między człowiekiem a małpą należy nam rozpocząć od porównania mózgu.

Otóż pierwsza różnica, bardzo znamienna, występuje na jaw przy porównaniu wielkości bezwzględnej mózgu u małpy, a u człowieka, lub co na jedno wychodzi, przy porównaniu pojemności bezwględnej mózgowia. Anatom monachijski, Dr Jan Rankę¹), przytacza następną tablicę pomiarów:

ilość pojemność

	czaszek	średnio	najmniej	najwięcej
Na 100 męskich czaszek
ludności starobawarskiej	100	1503 cm^3	1260 cm^3	1780 cm^3
Na 100 żeńskich czaszek
ludności starobawarskiej	100	1335	1110	1683
Męskie czaszki przeciętnie
(podług Topinarda) . .	—	1410	—	—
Czaszki gorylów samców
(podług Topinarda) . .	16	498	461	605
Czaszki gorylów samic	3	458	383	563
» szympansów samców	7	409	371	469
» » samic	3	392	376	413
» orangutangów samców 3		426	420	464
» » samicy	1	406	—	—

Okazuje się tedy z tych pomiarów, że mózg małp, podobnych nieco do człowieka, dosięga przeciętnie zaledwo ^x/₃ mózgu człowieka; jeżeli zaś przyjmiemy, że mózg Weddów (szczepu dzikiego na Ceylonie) i Akków (w środk. Afryce) wynosi przeciętnie zaledwo 960 cm³, to jeszcze i w tym razie maximum mózgu małpiego nie dosięga */_s mózgu ludzkiego.

Wszelako liczby powyższe nie wykazują jeszcze tak dobitnie znaczenia mózgu dla człowieka i dla małpy, bo nie wyrażają stosunku mózgu do reszty systemu nerwowego. Wszak

^l) Por. Dr Johannes Rankę: Der Mensch. I Bd. Leipzig 1894, str. 409.

http://rcin.org.pl