page0605

597

Ślazowe błony — Słabizny

w funkcyjach organów, np. w żołądku w wyrabianiu się soku żołądkowego, w jelitach w tworzeniu mlecza i oddzielaniu odchodów. Narzędzia oddychania w istocie swojej są obszerną powierzchnią błony śluzowej, utworzoną przez rurki tejże wielorako rozgałęzione; ślepe końce tych gałązek tworzą płuca, które przyjmują tlen z powietrza a oddzielają kwas węglany. Podobnież wszy'-stkie gruczoły wydzielające, a szczególniej wątroba, nerki, trzustka, jądra, ślinianki i gruczoły mleczne, nie są czem innera jak rurkami błony śluzowej, około których końców ślepych komórkowata substancyja gruczołków jest nałożona. Z oddzielających się i rozpływających komórek tej substancyi i ze ścian błony śluzowej w ogólności powstaje ciało właściwe każdemu gruczołkowi, tak tworzy się żółć w wątrobie, mleko w gruczołkach sutkowych, nasunie w jądrach. Inne zaś wydzieliny i oddzieliny przeciekają tylko przez błonę śluzową i jej naczynia, jak np. wiele ciał wchodzących do składu moczu w nerkach, cukier w gruczołkach mlecznych. Za pośrednictwem takiegoż zapewne processu przeciekania przechodzą w przewodzie pokarmowym części składowe pokarmów^r, z których krew się tworzy, a szczególniej kulki tłuszczowe przechodzą do strzępków błor.y śluzowej jelit. Błona śluzowa tak z powodu tych specyficznych czynności, jako też i z tej przyczyny, że ochrania i odgranicza ciało od świata zewnętrznego, należy do najważniejszych organów. Największa bezwzględnie ilość chorób ma źródło w cierpieniach błon śluzowych, albo pochodzi od nienależytego spełniania czynności przez też błony. Do tego to źródła odnieść należy najpowszechniej zdarzające się choroby dróg oddychania, narzędzi trawienia, moczowych i płciowych, tudzież organów słuchu i wzroku; w błonach śluzowych należy też szukać przyczyny największej liczby przy^ a Pości gorączkowych i w wielu innych przypadkach, jak np. w przyjmowaniu miazmatów czyli w zarażeniach błony śluzowe grają główną rolę. Najpospolitszą postacią chorób błon śluzowych jest zapalenie błony nosowej, pospolicie zwane katarem, zapalenie gardła i oczu. Zapalenia te dzielą na proste, przy którem cierpią torebki i dla tego oddziela się wielka ilość śluzu, i krupowe przy którem oddzielają się pierwiastki włókniste ścinające się, zwane błonami krupowemi; dzielą także takie zapalenia na ostre i chroniczne Ostatnie jeżeli należą do rzędu prostych przechodzą w tak zwane uplawy śluzu (Blennurhoea), przy których obfite oddzielanie śluzu staje się zwyczajem. Prócz tego błony śluzowe podlegają rozlicznym innym chorobom, np. krwawieniu wewnątrz lub zewnątrz ich tkanki, jak hemoroidy, atrofii szczególniej u starców, zgrufreniu, przeobrażeniom rakowatym i gruzłowatym, bólom nerwowym i auestezyi. Bardzo często błony śluzowe przyjmują udział w cierpieniach skóry zewnętrznej, np. w ospie, szkarlatynie, odrze, liszajach, lub idą z niemi \taprzemian. Leczenie tych chorób zasadza się głównie na łagodzeniu drażłiwości. Czasy ostatnie udoskonaliły traktowanie miejscowe tych chorób, tak że obecnie wiele cierpień, które przedtem stanowiły prawdziwą plagę dla chorych i lekarzy, łatwo daje sic usunąć za pomocą saletranu srebra i innych środków ściągających.

Słabizny, tak nazywamy u zwierząt domowych, a szczególniej u koni boczne, więcej ku tyłowi posunięte części ścian brzusznych, k óre ugory są ograniczone kręgami lędźwiowemi, u dołu zaś przechodzą nieznacznie w dalszy ciąg ściany brzusznej. Długość słabizn bywa rozmaita, a ztąd i ich wygląd różny. Przy znacznie długich słabiznach i wyraźniejszem sterczenin zewnętrznego kąta kości biodrowych, tworzy się zazwyczaj wklęśnienie, zwane dołem głodowym. Taki ustrój pospolity u bydła rogatego, nie jest pożądany u koni, u których przy zwięzłej a silnej budowie, słabizny są więcej zaokrąglone. W stanie