page0686

678 Słowiańska religija — Słowiańskie literatury

literaturą i oświatą książkową, pr^ed polityką i chrześcijaństwem, to życie obyczajowe szeroko w narodzie zapuściło korzenie. Do tych korzeni pierwotnych, których żadna siła do szczętu wyrwać nie potrafi, do ni.h w kolei wieków, te tylko jeszcze dorastały konary, które z przetrawienia obcych pokarmów, w soki narodowego życia się zamieniły. Tak chrześcijaństwem nasiąknąć wprzódy musiało przez wieków kilka, całe rozłożyste drzewo narodu Polskiego i Litewskiego; w pniu tym potężnym soki pogańskie na chrześcijańskie wprzód przemienić się musiały, zaczem chrzescijańsko-narodowe obyczaje z niego odrosły. Podobnie się miało ze wszystkiemu innemi wpływami obcemi, ze się wprzódy przyswoić, w rodowość zamienić musiały, zanim narodowemi obyczajami zakwitły. Narodowość wiążąc się z pierwiastkami narodu, wtenczas kiedy się pod wpływem samych uczuć przyrodzonych rozwijał, uczepia się najsilniej spodnich warstw jego, to jest ludu czyli gminu stojącego zawsze jeszcze na stanowisku obyczajowego czyli uczuciowego życia, zasłonionego tern stanowiskiem, od zagnieżdżenia się w niem obcych wpływów, odpychającego całą uczuciową potęgą, wszystko to co do tych uczuć nie przystaje. Owoż, dla czego w wyobraźni ludu słowiańskiego, w języku i zwyczajach, żyje pamięć aż przedchrześcijańskiego świata. Chociaż znikły te drzewa co ocieniały głowy praojców, zaginęły zwierzęta i wiele ptastwa. lud zna je leszcze, przechowuje podaniem, głosi pieśnią i widzi sercem.— O mitologii słowiańskiej w ogólności są dzieła: Hanuscha, Die Wissenschaft des slawischen Mythus (Lwów, 1842); Schwenk, Die Mythologie der Sta wen fur Gebildete und die studirende Ju-gend (Frankfurt, 1853, str. 482). Eckermann, Mitologija słowiańska zawarta w czwartym tomie jego dzieła: Lehrbuch der Religiom -Geschichte und ..nj-thologie des Alterthums (Halla, 1848); Lelewela, Bałwochwalstwo słowiańskie, zamieszczone w dziele jego: Narody na ziemiach słowiańskich, przed powstaniem Polski (Poznań, 1855) i osobno tamże; także Lelewela: Cześć bałwochwalcza Słowian i Polski’, w dziele: Polska Wieków Średnich (Poznań, 1855, tom I, str. 371—439) i osobno tamże; Kazimierza Szulca, O głównych wyobrażeniach i uroczystościach bałwochwalczych naszego ludu (Poznań, 1857). Przedmiot ten dokładnie i gruntownie jest skreślony w dziele Henryka Szmitta, Rys dziejów narodu polskiego (Lwów, 1854, tom 1, str. 171—201); Kajsarow i Kastorski wydali: Mitologije słowiańskie ludów. Rusi. Badania Szpilewskiego 0 mitologii Białoruskiej, zamieszczone są w Dzienniku ministeryjiim oświeć, naród, w Petersburgu 1849 r. L. B.

Słowiańskie literatury. Literatury słowiańskiej właściwie nie ma; ale są literatury narodów słowiańskich, a mianowicie: Czeska, Polska, Rossyjska, Serbska, tudzież Bułgarska, Sorabsko-Łużycka, Słowacka. O literaturze poje-dyńczych narodów była mowa pod właściwemi artykułami w Encyklopedyi.

0    niej osobne są dzieła: Mickiewicza Kurs literatury Sławiańskiej (1840—• 1844), wykładanej w kollegijum francuzkiem (Paryż, 1841—44, tomów 4; Poznań, 1850; Warszawa, 1858, w nowem wydania Merzbacha Pism Adama Mickiewicza, i tu nosi tytuł: Rzecz o literaturze Słowiańskiej, tłomaczona na niemiecki przez Sj gffrieda: Vorlesungen ilber slawische Literatur und Zustande 1843—45, tomów 4, nowe wydanie w Lipsku, 1849 roku). Jako dodatek do przekładu na język rossyjski Historyi literatury powszechnej Schera, wyszło po rossyjsku dzieło obejmujące krotką historyję literatury narodów słowiańskich, pod tytułem: Obraz istoryi Sławiańsklch literatur, A. Pypina i W. Spaso.wieża (Petersburg, 1865). Historyja literatury Polskiej w dziele tem treściwie

1    dokładnie iest skreślona przez Włodzimierza Spasowicza, tłumacza na Polski