page0814

80«

Saint Fierre — Saint Pnest

ryż, 17913, nazwał słusznie Chenier najlepszym utworem owego czasu. Mianowany przez Ludwika XVI intendantem ogrodu botanicznego, po zniesieniu tej posady podczas rewolucyi, udał się z żoną do Essone, gdzie przyjął miejsce professora nauk moralnych w szkole normalnej; w r. 1795 został obrany członkiem instytutu. Napoleon wspierał go i cenił wysoko. Umarł na małej swej wiejskiej posiadłości Eragny nad brzegiem Oise r. 1814. Styl jego pod względem uczucia, wdzięku i wytworności jest świetny i wzniosły; Saint-Pierre zajmuje między prozaikami francuzkimi obok Rousseau i Chateaubriand’a przerwszorzędne stanowisko. Najlepsze wydanie wszystkich jego dzieł wyszło staraniem Aime Martin’a (12 tomów, Paryż 1821).

Saint Priest (Alexy), dyplomata i autor francuzki. Dziad jego był za czasów konfederacyi barskiej w Konstantynopolu posłem Francyi i wdawał się czynnie, z polecenia swego dworu, za szlachtą walczącą z królem; później za rewolucyi francuzkiej, byl St. Priest ministrem Ludwika XVI wychodźcą, który się schronił do Rossyi, wreszcie u pretendenta Ludwika XVIII ministrem w Mitawie. Jego dwaj synowie przywiązali się do Rossyi, młodszy urodzony w Carogrodzie był generałem, najprzód w wojsku Kondeusza na Wołyniu, potem przeszedł do rossyjskiego i jako generał major sztabowy brał udział w wojnach r. 1812—14, miał nawet odwagę wkroczyć do Francyi, jako nieprzyjaciel i umarł w Laon z ran swokch (23 Marca 1814). Starszy Armand ożenił się z Golicynowną, był również w wojsku i młodziutki jeszcze mianowany został gubernatorem cywilnym na Podolu za czasów wojny 1812 r., kiedy Richelieu rządził w Odessie, a ksiądz Nicolle był wizytatorem kościołów katolickich w Nowej Rossyi. Straszna zaraza spadła na Odessę w Sierpniu 1812 r. i sro-żyła się okropnie przez pierwsze sześć miesięcy, potem ustawała wprawdzie, lecz jeszcze długo wyrywała ofiary. Richelieu poświęcał się tak, że go zwano „księciem zarazy, Prince de la Peste.” St. Priest pomagał mu serdecznie na Podolu. Miał Armand winie dzieci z Golicynowną. Jeden z synów jego Alexy obchodzi nas, bo pisał o Polsce. Alexy ten urodzony w Petersburgu r. 1805, wychowany w Odessie, wrócił do Francyi razem z rodziną, z ojcem i dziadem po upadku Napoleona, podróżował po Hiszpanii cztery miesiące, od Lutego do Czerwca 1829, nie dla ciekawości, ale dla studyjów. Później, chociaż legitymista, służył rządowi lipcowemu, gdy znudziła się bezczynność. Był posłem w Brazylii, potem w Portugalii, wreszcie w Kopenhadze. Po dziesięciu latach podróży i dyplomacyi osiadł w Paryżu i mianowany był parem Francyi. Wtedy to poświęcał się literaturze, a mianowicie pracom historycznym. Pierwsza jego praca wyszła w dwóch tomach w Paryżu, r. 1842: III-stoire de id royaute conslderee dans ses orlglnes jusąića la formation des prlnc/pale? monarchies de L Europę. Ważniejsze jest dzieło w I tomie: Hi-stoire de la okute des Jesultes au XVIIIślecie (1750—1782, w Paryżu roku 1844, tom jeden) Dzieło to miało wielkie powodzenie i za życia jeszcze autora trzy wydania. Nareszcie wyszło nawiększe dzieło St. Priesta w Paryżu, 1847—8 w 4-ch tomach: Ulstoire de la conquele de Naples par Charles d’Anjou, frere de St. Louis. Dzieto to za życia autora miało dwa wydania. Wtenczas to zajmował się i Polską. Rewolucyja lutowa we Francyi całą Europę podniosła na nogi i pod wpływem nowej idei wielką miały ważność ruchy poznańskie, ale pierwiastkowy zapał przeminął, i samolubna, zaborcza Germanija zebrana we Frankfurcie na sejm, stanowiła prawa przeciw narodowości polskiej. Sejm frankfurcki raz wyraził „pewną nadzieję, że rząd pru-