page0923

915

Srebrnik — Srebro

metali oznaczano. Ponieważ początkowo monet nie wybijano, przeto przy wypłatach odważano srebro na sekle, sekel przeto,, podobnie jak teraz funt-szterling, służył za jedność przy obliczaniu podatków, cen produktów i t. d.; 3,000 sekli stanowiło u Hebrajczyków I talent. Trudno jest ściśle oznaczyć wartość se-kla u dawnych Hebrajczyków. Jako monetę wybijać zaczęto sekle od r. 142 przed Chrystusem u Judejczyków, i jeżeli ten sekel był równy dawnemu, w takim razie ostatni miał wartość około 51 kopiejek (3 zip. 12 gr.).

Srebrny grosz (Silbergroschen), moneta zdawkowa srebrna pruska, zawierająca 12 feników, a będąca trzydziestą częścią talara; wartość jej wynosi około 3 kopiejek.

Srebro (Argenhun. symbol Ag.; równoważnik 108 lub 1350,0). Metal dla pięknej białej swej barwy zwany przez starożytnych Dianą, później przezwany argentanrm, od greckieg'0 argos, biały, odznacza się świetnym białym kolorem; jest po złocic najkowalniejszym i mjciągleiszym metalem; kruchszy od złota, miększy od miedzi. Gęstość ma 10 razy większą od wody. Topi się w ten.peraturze około 1,000 stopni, to jest przy rozpaleniu do brunatno-sci; samo przez się srebro w powietrzu spokojnein nie jest lotne, chociaż lotnem je czynią mocne prądy powietrza i obecność innych ciał lotnych; poddane wysokiej temperaturze dmuchawki tleno-wodornej, szybko się ulatnia, a para jego jest pięknej zielonej barwy. Srebro nawet stopione, w powietrzu nie doznaje zmiany, lecz po długiem i bardzo mocnern ogrzewaniu, powierzchnia jego powleka się błonką zielonawo-brunatną. Srebro utrzymywane w tyglu w stanie stopienia, w przystępie powietrza atmosferycznego szybko tlen pochłania, co jeszcze uwidocznić można, rzucając na powierzchnią metalu kawałki saletry, z której skutkiem rozkładu twoizy się atmosfera tlenowa; Gay-Lussac przekonał się, że srebro może tym sposobem rozpuścić w sobie około 22 objętości tlenu. Zanurzając tygiel zawierający w sobie metal stopiony, nasycony tlenem, w wodę, celem oziębienia, tlen oddziela się nagie do tego stopnia, że na powierzchni metalu powstaje wzburzenie. Srebro zawierające w sobie pewną ilość złota, tej własności nie posiada. Pozostawiwszy srebro stopione aż do utworzenia się na jego powierzchni skorupy, natenczas po przebiciu skorupy i wylaniu metalu płynnego, dają się dostrzedz w naczyniu kryształki niewyraźne ośmiościenne, w jakich w naturze napotyka się niekiedy srebro rodzime. Siarkowodór silnie działa na srebro i czerni go; z tejto przyczyny naczynia srebrne od jaj lub ryb cokolwiek nndpsufych czernieją. Siarka czyni srebro copliwem, przyczem powstaje siarek srebra. Środkiem rozpuszczają cym srebro, najlepszym jest kwas azotny, który tworzy z niern azotan srebra, w stanie stałym znany pod nazwiskiem kamienia piekielnego; kwas solny w roztworach soli srebra, tworzy osad będący chlorkiem srebra czyli srebrem rogowem. Z rtęcią łatwo się łączy dając amalgama, także z ołowiem, który z przyczyny łatwości z jaką się utlenia, często bywa używany do wydzielenia srebra z zawierających je ciał innych. Miedz także łączy się ze srebrem, *a naw^ret do srebra przeznaczonego na monetę i inne wyroby dodają pewną ilość miedzi, dla nadania mu większej twardości. Żaden z metali nie znajduje się vy tak różnorodnych rudach jak srebro. Budy te dzielą się na rudy srebrne właściwe i srebronośne. Do pierwszych należą: 1) Srebro rodzime, jest ono białego lub żółtego koloru i przedstawia się w postaci drobnych ośmiościennych lub sześciennych kryształów, prawi** zawsze drzewiasto nagromadzonych, tudzież w postaci drucików', włosków i innych; najczęściej z sobą poprzeplatanych, w górach kruszcowych Saxonii, w An-dreasberg na Harcu, w Fotosi w Mexyku i t. d. 2) Ruda rogowa (Hornerz),

58^