scandjvutmp18701

382

tylko klimaffih, gdzie prawie równa mężczyźnie 1 więcćj będąc sama siebie panią, uczy należnego dla siebie szacunku, a ponieważ wolno jćj oddać się temu kogo sobie upodoba, chce więc aby się jej zasługiwano. Wkrótce, na miejsce dzikićj twardości naszych pierwiastkowych obyczajów, zaprowadza łagodniejsze panowanie miłości i prawa grzeczności (1). Wymagając po swoim zwycięzcy aby się starał podobać jej, budzi przemysł i sztuki. Z tegoż samego źródła pochodzi taniec, malarstwo, poetyckie ozdoby mowy, jak również smak w ubiorze i wszystkiem co się do niego ściąga. Silniejsza płeć ntęz" ka okazuje względy dla slabszćj płci niewieściej, a wartość którą kobieta umie nadać swym wdziękom stanowi całą jćj władzę. Stądto wynikł nadzwyczajny jej wpływ w epoce zwanej średniemi wiekami, w owśm niemowlęctwie naszych teraźniejszych towarzystw, w owej kolebce błędnego rycerstwa i dawnej uprzejmości paladynów. lakierni również były u Greków i Rzymian owo uszanowanie i względy dla kobićt, co także napotykamy między dawuemi Gallami i Germanami. Te proste i waleczne ludy delikatną płeć niewieścią wnajwię-

mężczyznami stąje się cierpką i grubą- Nie wolno tam nawet widzieć się I rozmawiać kobietom z krewnymi ze strony n»ęza i innemi dalszemi, jeżeli to nie są kobiety. W milczeniu, okryte zasłoną, służą swym mężom, którzy groźnem skinieniem wydają im rozkazy. Dlatego też wychowania kobiet zupełnie w tych państwach jest zaniedbane, na dwadzieścia tysięcy ledwo jedna umie czytać, a przepisy religijne zabraniają im poznać, księgi święte. Ponieważ wydają je za mąż bardzo młodo i niemal zaraz po wyjściu z dzieciństwa, bynajmniej się więc nie troszczą o ich n aukę, przeto więc mężowie wielkiej nabierają nad niemi przewagi. W tak młodym i niewinnym wieku oddane mężowi nie znając nigdy innego, w skazane na smutne wdowieństwo, w wiecznem zamknięciu, a naw et wzgardzone po jego śmierci, widzą opiekuna i ucieczkę w tym surowym i samowładnym panu, dla tego wiele bywa i dziś takich co żyć po nim nie chce.

Przy tak umyśliłem zaniedbaniu wszelkiej nauki, puste ich głowy otwarte są wszelkim zabobonom i łatwowierności; z zupełną w iarą oddają się one najniedorzeczniejszym błędom, czarów ihigoteryi, a nadto, podległe, w nieczynnem pośród serajów czyli zenannt życiu, namiętnościom, Btają się między sobą zazdrosne, obmowne, kłótliwe, i te przykre spory jeszcze bardziej pogorszają ich złośliwość; takto psuje tę pleć mężczyzna, i żali się jeszcze niesłusznie na jej przewrotność, która jest wlasnem jego dziełem. Wiele na tern traci jego szczęście i najszlachetniejsze jego przymiot}'psują się przestaw aniem z osobami, które sam ugiął do niewoli.

(I) Takto prości byli nasi przodkowie iż dla zaludnienia Villefranche w Beaujolais założonego w XII wieku przez llumherta, pana włości Ueaujeu, mężowie rzeczonego miasta dostali od tegoż pana przywilej bić swe żony aż do krwi. Sądy krajowe wmięszaly się chyba wtedy, kiedyby z przyczyny pobicia śmierć nastąpiła. Mówią że wkrótce pełno tam naszło mieszkańców'. Nigdy jednak kobiety francuzkie nie życzyły sobie zasługiwać na to, aby b}'ły przedmiotem gniewu sw}sh małżonków.