scandjvutmpc501

165

W Paryżu i we wszystkich wielkich miastach większa jest śmiertelność niż we wsiach i małych miastach.

W miesiącach marcu i kwietniu najwięcćj ludzi umiera i najwięcćj się tćż rodzi. Ubodzy zawsze więcej rozmnażają się niż bogaci; ale tćż z przyczyny niedostatku i różnych dolegliwości ubóstwa, więcćj ich umiera. W teraźniejszych czasach średnie życie dłuższe jest niżeli w poprzednich wiekach, kiedy mniej było wygodnego bytu: dziś bowiem średnie klassy ludzi żyją tak wygodnie jak dawniej sami tylko żyć mogli ludzie bogaci, a to stąd, że dziś wyższa jest cywilizacyja i doskonalsza administracyja. Więcćj nieco umiera także mężczyzn niż kobićt w wielkich miastach, kiedy przeciwnie więcćj ginie kobićt po wsiach. Śmiertelność między mężczyznami bywa większa od śmiertelności kobiet, aż do lat dwudziestu pięciu; po tej epoce więcćj umiera kobićt niż mężczyzn, aż do lat pięćdziesięciu, a to z przyczyny niebezpieczeństw i trudów około rozmnażania; od tćj epoki zacząwszy, kobiety pewniejsze są swego życia, i więcćj ich potem przychodzi do późnćj starości niż mężczyzn.

Początek wiosny i koniec jesieni, są niebezpieczniejszemi od innych pór roku, a to z przyczyny zmiany ciepła. Szczególnićj zgubnemi bywają epoki porównania dnia z nocą; mniej niebezpieczne są czasy przesilenia (1). W Azyi i w ogólności pod równikiem, gdzie dwie tylko są pory roku, mokra i sucha, najzgubniejsze są czasy w których jedna pora zamienia się na drugą; w tych to epokach nagła śmierć najczęścićj się zdarza (2).

Pokazaje się także, że pewne wieki życia ludzkiego w ięcej a inne mnićj podlegają niebezpieczeństwu śmierci, i tak zmiany w temperamencie osób na śmierć je narażają. Takim jest naprzykład czas

fi) W Pary/.u więcej umiera ludzi na wiosnę, niż w innych porach roku; potem zima niezdrowsza jest od jesieni; lato w naszych klimatach, ze wszystkich pór jest najzdrowsze; w rzeczy samej największa okazuje sie śmiertelność w marca i kwietuiu, a najmniejsza w lipeu; różnica miedzy temi dwoma miesiącami jest jak U do J6. W Neapolu najwięcej umiera ludzi w styczniu, lutym i sierpniu, najmniej w kwietniu, lipcu i listopadzie.

(2) Bóle nerwowe więcej pociągają za sohą śmierci w jesieni, w naszym klimacie, choroby chroniczne w zimie i na wiosnę, podobnież fluksyje, zapalenia i katary. Wiosna najniebezpieczniejszą bywa dla krwotoków i biegunek; lato i jesień dla różnych wyrzutów. Większa cześć suchotników umiera na wiosnę. Tak więc najzgubniejsze mie-iące są: marzec, kwiecień i maj, najzdrowsze zaś: lipiec, sierpień i wrzesień, według sBuffona i Dupre de St. Maur.