tpn 1 22481401

104 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIICM POI SKICH

fowe te wapienie,: cenione są jako doskonały materyał na wapno, (braiłowskie wapno).

Pliocen kaleki. Powyżej warstw sarmackich w wielu miejscowościach wschodniego rPfidola znajdują się osobliwe utwory piasczy-sto-ilaste', pstro zazwyczaj zabarwione,¹ w których znaleziono szczątki wielkich zwierząt lądowych epoki dolno-pboceńskiej. Utwór ten znany pod nazwą piętra bałckiego wwstępuje wszędzie na południu aż wgłąb Bessarabii, sięgając ku północy po Bazalię, Kupiel, Czarny Ostrów i t. d. Miejscowości, w których dotychczas znaleziono kości ssawców lądowych, jak Dmotherium giganteum, Ma&todon lomgiro-.stris. Rhinoceros megarhinns, Acendhermm inci.simim, Hipparion (jrapile i inne są: Tulczyn, Bałta, Rybmca, Bajbuzów^ka, Zmerynka, Rachnów i inne.

Okres lodowcowy. Nagłe oziębienie północnej półkuli, jakie nastąpiło z końcem epoki plioceńskiej, spowodowało olbrzymi rozrost lodowców skandynawskich, które, przekroczywszy bez przeszkody płytki Bałtyk, warstwą na kilkaset metrów grubą pokryły całą północną Europę aż po podnóże'iKarpat.

Warstwy przedlodowcowe. W miarę posuw ania się lodowca ku południowi, wody, wypływające z pod stóp jego w postaci mętnych bezładnych strumyków, uścielały jego drogę warstwą drobnego iłu i piasku, wypłukanego z gruntowej moreny lodowca. Warstwy te, po których w dalszym swym pochodzie lodowiec się prześliznął, częścią porywając je ze sobą, częścią wgniatając w gruntową morenę tworzą na całym obszarze Polskiego niżu aż po linię brzegu karpackiego przedłożę właściwej niewarstwowanej moreny gruntowej czyli dolnego marglu lodowcowego, a odznaczają się swą‘barwą siwą, oraz zawartością lądowych i słodkowodnych mięczaków', znamionujących zimny klimat, jak n p. Helix tenuilabris i Pupa colu-mella, znajdowane we Lwowie, a dziś żyjące na dalekiej północy. Do charakterystycznych ślimaków⁷ tej w⁷arstw?y należy Paludina dilu-viana. Utwory te noszą nazwę przedlodowcowych, a nie brak ich nigdzie, gdziekolwiek doliny rzeczne rozmyły swoje łożyska dość głęboko, ażeby podłoże właściwych w^rarstw lodowcowych odsłonić.

Dolny lnargiel lodowcowy. Na dnie sunącego z północy lodowca, jak zwykle, gromadziły się olbrzymie ilości wleczonych przez lodowiec okruchów skalnych najrozmaitszej wielkości, od drobnego miału i piasku do głazów wielkości kilkudziesięciu metrów sześciennych (głazy narzutowe), przemieszane ze sobą bezładnie, bez śladu warstwowania, natomiast bardzo często ze śladami obtarcia i wygładzenia o napotkane po drodze twarde podłoże skalne. Warstwa tej moreny gruntowej, gruba od kilku do kilkudziesięciu metrów⁷,