tpn 1 22482701

406 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

w znacznej części przed działaniem słońca, są one zjawiskiem orograficznem. Jakoż o wiele wyższe grzbiety i szczyty Tatr są od nich zupełnie wolne. Ale wysokość linii śnieżnej klimatycznej możemy oznaczyć dla Tatr w sposób teoretyczny. Jeśli wysokość tej linii dla Alp Ótztalskich i Wysokich turni pod 47° szer. oznaczono (z wielką dokładnością) na 2800 m., a dla Norwegii (Jo-stedal) w szer. 61° na 1600 m., to linia ta obniża się z każdym stopniem geogr. o 160 m. Jeżeli wysokość tej linii dla wsch. Alp, pod szer. 47° wynosi 2800 m., to dla Tatr, w szer. 49^-25° wyniesie 2440 m. Biegnie więc w Tatrach ta linia tak wysoko, że tylko najwyższe szczyty o 100 do 200 m. ją przewyższają, ale na tych, z powodu ich odosobnienia, ich ograniczonej powierzchni i ich nadzwyczajnej spa-dzistości śniegi utrzymać się nie zdołają.

Roślinność Tatr.

Wahlenberg G.: Flora Carpatorum principalium etc. cui praeinittitur tract. de altitudine, vegetat., temp. etc. 1814.

B. Kotula: Rozmieszczenie roślin naczyniowych w Tatrach, 1889—90

H. Zapalowicz: Roślinność Babiej góry, Kom. fiz. t. XIV, 70.

F. Berdau: Flora Tatr, Pienin i Beskidu zach. 1890.

Roślinna szata jakiejś krainy zależy, zarówno pod względem swego ogólnego wyglądu, jak i pod względem swych składników, od klimatu. Najważniejszym w życiu roślin czynnikiem jest (caeteris paribus) ciepłota powietrza (i ziemi), a ponieważ ta od podstawy Tatr ku ich wierzchołkom bezustannie się obniża, więc i roślinność w różnych wysokościach tych gór różny musi przedstawiać widok. Różnice te są najłatwiej dostrzegalne w układzie lasów. Gdy mieszkaniec cichego Podola, powiedzmy n. p. z nad dolnego Dniestru lub Bohu, przybędzie do Tatr, uderzy go odrazu brak tych drzew, liściastych, do których w^Tidoku przywykł od dzieciństwa, a zatem dębów, grabów, lip, klonów, wiązów, brzostów i t. p. a jeżeli zajrzy do tamtejszych lasów, to spotka tam, u samego spodu Tatr, świerki, jodły, sosny (po południowej stronie i modrzewie), oprócz tego buki, brzozy a niekiedy jawory. Brakuje więc w Tatrach całej podolskiej dziedziny lasów liściastych, a występuje w nich natomiast dziedzina lasów podgórskich, mięszanych, liściasto-szpilkowych. Ale w wysokości 1260 m. nikną buki, brzoza (jako drzewo-leśne) i jawory dość nagle, nikną też jodły, sosny i modrzewie, pozostaje tylko świerk i wytwarza czysto górskie świerczyny.. Zachodzą one w górę do wysokości 1545 m., (gdzie świerk karłowacieje) i giną prawie nagle, ustępując miejsca ciemnym, płonnym i niedostępnym