tpn 1 22484601

134 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

Pas podkarpacki. Główne bogactwo solne Polski leży w pasie podkarpackim, gdzie znajdują się najdawniejsze i najbogatsze kopalnie i warzelnie soli. Podkarpacka formacya solonośna zaczyna się na Śląsku w okolicach Orłowej i Solczy i szerokim pasem towarzysząc północnemu brzegowi łuku Karpat przebiega przez całą Galicyę i Bukowinę, wchodząc następnie do Rumunii. W skład tej formacyi wchodzą głównie łupki ilaste, iły łupkowe, iły solne z wkładkami soli i anhydrytu i gipsy. Cały ten kompleks osiągający przeważnie znaczną miąższość, okazuje znaczne nieraz zaburzenia w budowie geologicznej, jest pofałdowany i przeważnie mniej lub więcej przykryty nasuniętymi nań utworami fliszowymi karpackimi. Na powierzchnię wychodzą warstwy solonośne w oderwanych i małych partyach, zresztą przykryte są przeważnie młodszymi utworami i często tylko źródła solonośne zdradzają obecność ich w głębi. W granicach Gali-cyi przeszło 500 solanek bije z mioceńskich pokładów solonośnych, dwie wielkie kopalnie czerpią z nich sól kamienną. Prócz tych dwu kopalni w Wieliczce i Bochni istnieją jeszcze kopalnie w Kałuszu i Kosowie, służące dziś tylko do produkowania surowicy solnej dla warzelni. Warzelni soli czynnych jest obecnie w Galicyi dziewięć, mianowicie, prócz wspomnianych warzelni w Kosowie i Kałuszu, w Drohobyczu, Lacku, Stebniku, Bolechowie, Dolinie, Delatynie i Łan-czynie.

Pierwsze miejsce między żupami galicyjskiemi zajmuje kopalnia w Wieliczce. Kopalnia soli rozciąga się pod samem miastem w kształcie wielkiej elipsy, której długość wynosi bez mała 4 km., a szerokość w środkowej części 08 km. Największa głębokość osiągnięta wynosiła dotąd 302 m. Kopalnia posiada 8 szybów i 8 poziomów, z których najniższy biegnie w głębokości średnio 245 m. Ze stanowiska geologicznego dzieli się utwór solonośny odkryty w kopalni na 2 ogniwa: spodem utwór warstwowany, nad nim niewarstwow^ane iły solne z wielkiemi bryłami soli zielonawej, zwany »solnym utworem bryłowym«. Utwór solny warstwowany składa się z kompleksu iłów⁷, piaskowców, anhydrytu, gipsu i soli, i osięo-a miąższości około 150 m. Warstwy zapadają w ogólności ku południowi i powtarzają się w trzykrotnem następstwie. W warstwowanym utworze występuje sól kamienna przeważnie w dwu odmianach: spodem spotyka się w⁷arstwy soli szybikowej, najczystszej, bo zawierającej 97'8—985°/₀Na Cl i zanieszyszczonej praw ie wyłącznie nieznaczną domieszką siar-kanu wapnia, wyżej znajdują się grubsze, bo nieraz do 20 m. miąższości dochodzące pokłady soli spiżowej, zanieczyszczonej nieco więcej ziarnkami piasku i cząsteczkami iłu, tak, że zawiera średnio 944—953 chloru sodowego. Trzecia odmiana soli, wyróżniana w W ieliczce nosi