tpn 1 22488401

172 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

ujścia Odry do ujścia Dniepru, a od źródeł Dniepru aż po Sudety i Karpaty zaledwie 24 stacyi czynnych, a ta liczba nie zwiększała się w następnych latach zgoła, bo na tej działalności kulturalnej naszego narodu, tak właśnie, jak i w każdej innej dziedzinie, ciążyły nieszczęśliwie losy polityczne. Rolę, którą gdzieindziej spełniało państwo, musiały u nas odgrywać jednostki lub towarzystwa o własnych siłach. Takiem pierwszem wielkiem dziełem, powstałem z inicyatywy Komisyi fizyogralicznej, zawiązanej w łonie krakowskiego Towarzystwa Naukowego, było założenie sieci meteorologicznej w Galicyi. Sieć ta obejmow^Tała w pierwszym roku istnienia 1865/66 stacyi 12, w drugim już 19, a więc prawie tyle, co wszystkie ziemie polskie przed 20 laty. Aby ocenić doniosłość tej pracy podaję, że istniejący od r. 1851 meteorologiczny państwowy instytut we Wiedniu rozporządzał w r. 1866 jedną stacyą na 4.600 lun² w państwie całem, Krakowskie Towarzystwo Naukowe posiadało natomiast w⁷ r. 1866/67 jedną stacyę na 4.100 km² w Galicyi. W następnych jednak latach poparta przez państwo sieć w Austryi, a zwłaszcza w Niemczech, prześcignęła nieporówmanie działalność Krakowskiej Komisyi fizyo-graficznej. Działalność ta pozostanie wszakże na zawsze dowodem polskiej pracy kulturalnej, a Komisya fizyograficzna krakowska przedstawia aż do tej pory ostatnią ku E. wysuniętą placów⁷kę pracy naukowej. Nie dorównują jej pod niejednym względem analogiczne rosyjskie organizacye państwowe, rozpościerające swą działalność w dziedzinach południowo-wschodnich i północno-wschodnich dawnej Polski. Sieci rosyjskie zostały zorganizowane dopiero w r. 1886. Gdy państwowa organizacya sieci rosyjskiej ominęła Królestwo Polskie, powstała równocześnie z inicyatyw^Ty Sekcyi II. Warszawskiego Towarzystwa popierania przemysłu i handlu sieć stacyi, założonych zrazu przy cukrowniach; sieć ta już w drugim roku istnienia składała się z 29 stacyi, a obejmowały one nietylko Królestwo Polskie, ale też i południowy wschód ziem dawnej Polski.

Sieć rosyjska i warszawska po r. 1886 nie doznały już żadnych większych zmian. W Niemczech i w Austryi natomiast po mokrych powodziowych latach z początkiem lat ośmdziesiątych, poczęła się gorączkowa akcya zakładania stacyi t. zw. ombrometrycznych, mających na celu szczegółowa zbadanie stosunków opadowych kraju i szukania na tej podstawie dróg do zapobieżenia powodziom. W Galicyi rozwunął tę akcyę prof. Zbrożek, znajdując wydatne poparcie Wydziału Krajowego. Sieć prof. Zbrożka obejmowała już w^t pierwszym roku istnienia (1887) 82 stacyi, a w czasie, gdy ich zarząd objął powstały w^T r. 1894 centralny instytut hydrograficzny we Wiedniu