tpn 1 22481301

392 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POI.SKICH

i innych. Piękna gromadka skalic znajduje się na doi. Nowotarskiej nad brzegami Bialki przy wsi Biała (już na Spiżu). Skalice Karpat nie są na ich przestrzeni równomiernie rozmieszczone, lecz tworzą dwa pasy, po zewnętrznej i wewnętrznej stronie pierwszego ich łańcucha. Obfituje w nie szczególnie pas wewmętrzny, w którym naliczono ich z górą 3000.

Dolina Orawsko-Nowotarska. Zamykają ją od płd. Tatry, a ściślej rzeczy biorąc, co dopiero opisany próg Gubałowski, od płn. Beskidy, na zach. Magóra Orawska, na wsch. przełom Dunajca, odgraniczający Beskidy od Spiskiej Magóry. W tych rozmiarach długość jej wynosi 57 kil., największa zaś jej szerokość 26 kil. Jej stronę zach. odwadnia Orawa, wsch. Dunajec; dział zaś wodny między temi rzekami wznosi się aż do 655 m., a zatem tylko nieznacznie nad przyległe doliny. Gleba doliny Nowotarskiej składa się w wielkiej części z glin młodszych (alluwialnych), albo z torfów; jedne i drugie spoczywają na grubych żwirach, rozniesionych po dolinie przez potoki Tatr. Wszystkie te utwory należą do naszego okresu geologicznego, a spoczywają na iłach i marglach trzeciorzędnych. Znaczne przestrzenie zapadłej krainy zajmują torfowiska; powstały one na glebie nie przepuszczającej wody, zrazu jako łąki podmokłe, a przemieniły się z czasem, głównie przy udziale mchów rokitowych (Hypnaceae) i torfowców (Sphagna) w torfowiska, o powierzchni podniesionej, wypukłej. Występują one obficie szczególniej na dziale wodnym i w zachodniej części krainy; powierzchnia wielkiego torfowiska, leżącego pomiędzy osadami Piekielnikiem, Głodówką, Jabłonką i Czarnym Dunajcem, ma obejmować 5 do 6 mil kw. Inne torfowiska, znaczniejszych rozmiarów, istnieją koło Ludźmirza, Nowego Targu i w Har-klowy. Grubość torfu dochodzi tu wogóle do 4 m. Torfowiska tutejsze porastają na swej powierzchni skarłow^aciałą sosną pospolitą, z małą domieszką brzozy, i bywmją nazywane borami albo pusta-ciami; miewają też one postać jałowych, zaroszonych łąk. Ale w spodnich pokładach torfu znajdowano nagromadzenie grubszych gałęzi i poi sosny i brzozy (podobno i szyszki modrzewia ?), skąd można wnioskować, że dolina Nowotarska była pierwotnie lasami pokryta (i mniej zabagniona!). Jest zresztą gleba Nowotarskiej doliny i Gubałowskiego progu jałowa i nieurodzajna, wydaje tylko owies, żyto, kartofle, kapustę i sałatę, z roślin przemysłowych len, w wybornym gatunku; ale żyto w lata chłodne i mokre nie dojrzewa należycie, co się szczególniej często na gubałowskich wyniosłościach przytrafia. Pustacie nowotarskie bywmją w' lata suche, gdy przystęp do nich jest moźebny, używane na pastwiska; zresztą bywa torf w gnojówkach przez całe lato trzymany i do nawożenia gruntów używany.