tpn 1 22480901

388 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

wyżyną Dobrudży. Za tym przełomem przerzuca się Dunaj od razu na południową stronę tej niziny i płynie bezustannie u podnóża Bułgarskiej wyżyny, a dopiero dla ominięcia Dobrudży wygina się dwa razy pod kątem prostym i uchodzi za pośrednictwem swej olbrzymiej delty do m. Czarnego. Nizina ta powstała jako zapadłość przy wytworzeniu się olbrzymiego wału siedmiogrodzkich Alp, a zalana wodą przedstawiała z początku (tak samo, jak i Lombardzko-Wenecka nizina u połudn. boku Alp), piękną zatokę morską. Została ta Wołoska zatoka wypełnioną i pokrytą (podobnie jak i Lombardzko-Wenecka) żwirami, niesionemi przez rzeki karpackie, i zamieniła się w Wołoską nizinę, której średnie wzniesienie nad poziom m. wynosi obecnie tylko 40 m.

Podział Karpat. Wszystkie wyniosłości, wchodzące w skład Karpat, układają się w dwie wielkie połacie Karpat Zachodnich i Wschodnich. Granica pomiędzy niemi jest od północnej strony zaznaczona źródłami Jasiołki (dopływ Wisłoki) i źródłami Osławy (dopływ Sanu), od południowej zaś strony źródłami Ondawy i Laborcia (dypływy Badroga). Jest zaś ta granica w naturze następującymi szczegółami zaznaczona. Najprzód nikną tu wszystkie równoległe pasma Karpat, a pozostaje tylko jedno, północne, t. zw. piaskowcowe Karpaty; jest to widocznem szczególniej po południowej stronie, gdzie nizina węgierska wdziera się w^r postaci obszernej zatoki głęboko we •wnętrze Karpat. Zwężone tym sposobem pasma karpackie ulegają w tern samem miejscu niebywałemu obniżeniu, dochodzącemu w przełęczy Duklańskiej do 502 m, a w przełęczy Łupkowskiej do 584 m. Ale obojętną jest rzeczą, którą z tych przełęczy za granicę pomiędzy Karpatami wschodniemi i zachodniemi przyjmiemy, gdyż granica ta nie jest przywiązana do jednej linii, lecz objawia się w ogólnem obniżeniu i siodeł i wierzchołków na większej przestrzeni. W tym przypadku rozciąga się to obniżenie od przełomu Popradu w Muszynie po źródliska Osławy (dopływ^r Sanu), a zatem na linii, której długość wynosi przeszło 80 kilometrów, a na której główny grzbiet gór dwa razy tylko do 900 metrów dochodzę zresztą zaś schodzi wszędzie poniżej 700 m.

Budowa Karpat wschodnich. Składają się one ze środkowej wyżyny siedmiogrodzkiej (t. z w. Mezeszeg) i z pojedynczych, albo z podwójnych łańcuchów górskich, które ją z czterech stron otaczają. Od strony północnej jest Mezeszeg zamknięty pasmem Rodniańskiem i równoległem do niego pasmem Czarnej Hory. Podłużną zapadłość Marmaroszu, którą odwadnia Czarna Cisa i jej źródłowy potok Wy-szów (Viso) oddziela Czarną Horę od gór Rodniańskich. Ponieważ łańcuch Rodmański zrasta się z północnym krzemem wyżyny, przeto