tpn 1 22485201

bugkniusz romek: klimat zirm polskich 239

lub niższa temperatura zimy norwegskiej jest przeto niewątpliwie wyrazem silniejszego lub słabszego natężenia prądu golfowego. Gdy jednak pogoda i klimat znacznej części Europy pozostaje pod przeważnym wpływem zjawisk hydrologicznych w nurcie Golfstream’u zachodzących, przeto relacya między spotęgowanem natężeniem tego prądu morskiego, a pomyślnemi żniwami w Polsce nie powinna być niespodzianką, gdyby nie zupełny brak relacyi między temperaturą zimy w Kristiansund, a temperaturą we Lwowie i Krakowie jakiejkolwiek bądź grupy miesięcy, poprzedzającej owe żniwa. Dla ilustra-cyi tej niezwykłej, a przecież bardzo prawdopodobnej zależności między żniwami w Polsce, a temperaturą zimy w miejscowości o 1700 km. odległej od Karpat podaję, że przeprowadziłem kontrolę dla dwudziestoletniego okresu od r. 1878, przy czem okazała się niezgodność tylko w czterech latach 1881, 82, 85 i 89; w szesnastu latach ciepłej zimie Norwegii odpowiadały w Galicyi obfite, zimnej zimie odpowiadały chude lata.

§ 3. Przystosowanie stosunków gospodarczych dó klimatu.

Jeśli meteorologiczna zależność człowieka z roku na rok jest do tego stopnia zawiłą, że ani doświadczenia narodów, zbierane przez wieki całe, ani badania naukowe ostatnich dziesiątków' lat nie ■zdołały rozwiązać tego problemu, to zależność od klimatu, tj. od owych wieloletnich średnich występuje z całą wyrazistością w stosunkach gospodarczych, przedewszystkiem w sposobie użycia ziemi przez człowieka. Człowiek przystosował typ swej gospodarki rolnej do dziedzin klimatycznych, poznanych przez obserwacyę na wieki całe przed dokonaniem analizy naukow^rej.

Rola orna, łąki i pastwiska, las, oto główme formy użycia ziemi. Stosunki te, szczegółowo opisane w VIII i IX dziale Encyklepedyi, podnoszę tu tylko w ogólnych zarysach li dla charakterystyki dokładnego przystosowania się stosunków gospodarczych człowieka do dziedzin klimatycznych.

W dziedzinie I, Bałtyckiej, odzwierciedlają się stosunki klimatyczne w^r bardzo wysokim udziale łąk i pastwisk; udział ten nie schodzi nigdzie niżej 25°/₀, a dalej ku N, zwłaszcza na pobrzeźu inflanckiem dochodzi 50— 65%; lasy niemal ograniczone na gleby piaszczyste przekraczają wyjątkowo 20%. Wogóle można dla tej dziedziny postawić zasadę: obszar ról == łąkom > lasów.

Dziedzina II, Wielkich dolin ma na ogromnych obszarach ogromną jednolitość sposobu użycia ziemi. Wszędzie, gdzie tylko warunki gleby i wzniesienia nie stoją na przeszkodzie, wypada 60% na role, około 15°/₀ na obszary trawiaste, 15% na lasy. Dalej ku E