tpn 1 22483101

MARYAN RACIBORSKI' DZIKJK ROZWOJU ROŚLINNOŚCI Pol.SKl 313

nicznem niezwykle bogaty rozwój rodniowców, występujących w ro dżinach następnie wygasłych lub ubożejących. Są to rodziny pokrewne paprociom, skrzypom i widłakom: Marattiaceae, Sphenophyllaceae, Calamariae, Lepidodendrae, Sigillariae, dalej pośrednie między ro-dniowcami a nagonasiennemi: Pteridospermae, a wreszcie i nagona-sienne, później wygasłe: Cordaiteae. Bujne, wiecznie zielone lasy, o zupełnym braku kwiatów barwnych, o pniach przeważnie monotonnie rozgałęzionych, często rozwidlających się, pozbawione pnączy pokrywały ziemię powłoką wielce jednostajną.

Z warstw sylurskich i dewońskich polskich znane są tylko niewyraźne ślady roślinności. Dokładniejsze opracowanie cyprydynowych łupków górno-dewońskich gór Świętokrzyskich, w których J. Siemiradzki znalazł okruchy roślin, winno dostarczyć obrazu pierwotnej roślinności polskiej. Ze Śląska dolnego znamy z tej formacyi ubogą lecz piękną florę, zawierającą Archeopteris i Psilophyton.

Między dewońskiem przedgórzem Sudetów a wyspami dewoń-skiemi okolic Krzeszowic, Olkusza, Zawiercia i Siewierza 160 kilo metrów szeroka kotlina węglowa polska wypełniona jest osadami słodkowodnymi, paleozoicznymi, od dewonu młodszymi. Zawierają one bardzo obfite resztki roślinne, bogate pokłady węgla kamiennego.

Najstarsze ogniw^To wspomnianego kompleksu warstw roślino-nośnych stanowi kulm, rozwinięty przedewszystkiem na zachodnim brzegu kotliny, na Śląsku zachodnim i Morawach, skąd zebrał D. Stur 41 gatunków roślinnych. Na prawym brzegu Odry są tylko ślady formacyi kulmowej np. w Krapkowicach, Jasionie i Zyrowej, oraz koło Toszek i Sierdt, wreszcie w Miękini koło Krzeszowic. Zna-miennemi formami roślinnemi formacyi kulmow^Tej są paprocie bardzo niepewnego pokrewieństwa w rodzajach Cardiopteris, Rhacopte-ris, Archaeoptens, Rhodea.

Uboga roślinność kulmu ustępuje następnie miejsca bogatej florze warstw węglonośnych. Kolejne fazy rozwoju tejże możemy podzielić na piętra: a) dolne czyli florę sagenaryi (t. zw. warstwy ostra-wskie, czyli flora Lepidodendron Veltheimianum); b) średnie czyli florę sygillaryi (warstwy karwińskie lub szaclarskie); c) górne czyli florę Pecopteris arborescens. W kotlinie polskiej roślinności piętra górnego nie odkryto jeszcze, natomiast piętro dolne i średnie łączą się ze sobą za pośrednictwem flory zmięszanej; w obu z nich dają się także wyróżnić chronologiczne, florystycznie różne poddziały.

Roślinność piętra sagenariowego rozwiniętą jest u nas w kilku odrębnych wyspach Są niemi: 1) wyspa ostrawska, której roślinność podzielił D. Stur na 5 odrębnych horyzontów, 2) wyspa rybnicka (Czernica, Bierdatów, Pschów, Niedobczyce, Niewiadom, Włodzisław),