scandjvutmp1a301

410

micznych. Poematy Sedaina, Favarta, Marmonteła najświetniejszą tych widowisk stanowią epokę. Jakież były przyczyny tej pożądanej zmiany w sztukach? osłabienie zbytniego wpływu kobiet. Stąd także wynikał ów pierwszy popęd ku swobodzie cywilnćj, owej łago-duój swobodzie, która upiększa i powiększa wszystko.

Jeżeli piękne nauki, z małytu tylko wyjątkiem, mnićj były szczęśliwe, przypisać trzeba przyczynę tego już to powszedniej skłonności umysłów do nauk ścisłych i doświadczalnych, już małej czułości wieku, który się stał uczonym, niedowierzającym i ua który raczej działać było trzeba mocno jak dokładnie, który wszystkiem się nasyciwszy, to tylko z Bulionem uważał z miłości za dobre,jco było fizyczne. Wtedy poezyja bez natchnienia, bez zapału i fantazyi, uważana była tylko za czczą sztukę dokładnego szykowania wyrazów i stąd większą mieli względną wartość prozaiści. Ponieważ wady przestały być śiuiesznemi. nie umiauo więc już malować komicznych charakterów na teatrze; pisano dramy. Diderot chciał reformować scenę a Marmoutel Parnass. Potępiano Boala i Kacina; szukano w Os-syanie, Szekspirze i Youngu, w ponurym cholerycznym kolorycie Anglików, piękności wydatnych i dzikich, podobnie jak odrętwiałe podniebienie szuka korzeni i palących napojów. Pisma Diderota, Rayuala, Thomasa, La Harpa, Helvetiusza, d’Alemberta i t. d. przybrały ów ton doktorski, wymuszony, poważnie przesadzony, napuszony, tyle różny od prostego, naturalnego stylu pisarzy z innych wieków, albowiem nie znano prawdziwej miłości ani jćj wdzięków. Z goryczą i zuchwałością ganiono instytucyje; z udanym zapałem deklamowano przeciw ko zepsuciu obyczajów; natura, uczucie, cnota, dobroczynność, były we wszystkich ustach. Samą tylko miano na celu reformę rodu ludzkiego. Próżne złudzenia serc uczciwie zrodzonych, które czuły upadek publicznej moralności! Były one dowodem że równie trudno jest dobrze pisać gdy kobiety tracą wszelki wpływ na obyczaje, jak kiedy swój w ładzy naduży wają.

Pleć ta bardzo mało wpływała na część literatury, a mianowicie na prozę, która najwlęcćj nadaje tytułu do sławy ośmnastemu wiekowi. Takiemi są polityczne dzieła Montesąuieugo, wspaniale karty naturalnej historyi Bułfona, filozoficzne dzieła Woltera i wiele innych dzieł sławnych. Jedynie może pisma J. J. Roussa, dyktowane