z określenia wyrazy: uczucie i pojęcie. Czy w takim razie wydanie kogoś gwałtem zamąż będzie przemocą?
Odrzucił wkońcu całe pierwsze określenie i szukał starannie innych.
— Jest to podporządkowanie wszystkiego poglądom osobistym !
— Zupełny zanik poczucia istnień odmiennych!
— Dążenie do jednostajności!
Żadne z określeń nie zadowalało go; wszystkie były martwe, blade, płytkie w porównaniu z ogromem cierpień, których wyobrażenie budził w nim krótki, streszczający je wyraz.
Wstał z ławki zniechęcony. Stanowczo za mało jest doskonałym, aby rozmyślać o istocie rzeczy!
— Ciekawym, co mi odpowie Szań-jao! — wyrzekł i poszedł do domu.
Ale zakonnik nie ukazał się już w ustroniu. Brzeski widział go kilkakroć zdaleka i słusznie przypuszczał, że mnich go unika.
Został sam na sam ze swemi myślami. Uraza zakonnika ubodła go mocno. Postanowił zamknąć się w sobie, uchylać od wszelkich starć z otoczeniem, przemknąć jak cień niepostrzeżenie przez teraźniejszość, nie zostawić po sobie żadnych śladów i nie unieść ich wcale na sobie.
— Nikt temu nie winien, że się tu znalazłem, ale i ja również nie czuję się winnym. Niezdolny jestem do życia ! Będę myślał, będę się doskonalił! Zostanę mędrcem !
Okazało się wszakże, że trudniej mu uciec od życia, niźli przypuszczał.
Życie, jak powietrze lub światło, było wszędzie i nie-uchwytnemi drgnieniami potrącało wciąż o jego duszę młodą i czułą.
208