widocznie potrzebne były na zabawę. Ponieważ pieniędzy nie miał zamiaru zwracać, sprawa się wydała. Nastąpił sąd koleżeński. Odprawiono go do Bułgarii.
Jeżeli chodzi o system szkolenia, to w tak zwanym pływaniu zagranicznym na krążowniku był taki sam jak na pancernikach. Znowu kolejno musieliśmy poznać wszystkie specjalności, których było nie cztery, lecz pięć — nie wspomniałem przedtem o budowie okrętów. Potem odbywały się zajęcia praktyczne. Teraz każdy okres trwał około półtora miesiąca.
Wydaje mi się, że system ten był bardzo dobry. Zmuszano nas coraz bardziej do pracy samodzielnej. Jako gardemary-ni okrętowi pływali z nami również mechanicy i inżynierowie okrętowi. Niektóre ćwiczenia z konieczności odbywaliśmy razem i w ten sposób przyzwyczajaliśmy się do przyszłej współpracy.
Już teraz zaczynały się zarysowywać nasze zamiłowania. Stosunkowo dużo było amatorów na nawigatorów i artylerzystów, mniej do służby torpedowej i na koniec pozostali niezdecydowani, nieraz przez cały czas służby, kandydaci na oficerów pokładowych.
W marynarce rosyjskiej nie wymagano, ażeby oficer obierał sobie jakąś specjalność, co wiązało się z ukończeniem specjalnego wyższego kursu w odpowiedniej szkole oficerskiej. Ciągły postęp techniki zmuszał jednakże oficerów do specjalizowania się, toteż oficerowie specjaliści mieli dość znaczne dodatki do pensji. Ogromna większość kończyła więc szkoły specjalne.
Oficerowie najpraktyczniejsi, pragnący jak najprędzej poprawić swój byt, wybierali służbę na łodziach podwodnych, gdzie dodatki były największe. Dodatkowym atrybutem była stała baza w porcie w Lipawie.
Mnie się najbardziej podobało żeglarstwo i najbliżej z nim związana specjalność — nawigacja. Zajęciom nawigacyjnym oddawałem się z prawdziwym zamiłowaniem, ale zanim doszedłem do szczytu, niejednokrotnie natrafiałem na pechowe przeszkody.
Każdy okręt w marynarce wojennej ma pewne swoje oblicze. Zależy to od dowódcy, a może więcej jeszcze od zespołu oficerów. Spośród naszych trzech krążowników jeden „Bogatyr” brał udział uprzednio już w dwóch pływaniach zagranicznych
91