0106

Pociągi pełne zwłok: miłość, śmierć i histeria 87

-    Jesteś tyranem, oto kim jesteś! Tyranizujesz własnego syna, własną żonę, cały naród rosyjski!

Kiedy Stalin rozprawiał o wyższości partii nad rodziną, Jenukidze spytał:

-    A co z twoimi dziećmi?

-    To są jej dzieci! - krzyknął Stalin, wskazując na Nadię, która wybiegła z płaczem.

Nadia stawała się coraz bardziej rozhisteryzowana, lub, jak ujął to Mo-łotow, „niezrównoważona”. Córka Sergo, Eteri, która miała wszelkie powody, by nienawidzić Stalina, wspominała: „Stalin nie traktował jej dobrze, ale ona, jak wszyscy Alliłujewowie, była bardzo zmienna w nastrojach”. Zdawała się tracić zainteresowanie dziećmi i w ogóle wszystkim. Stalin wyznał Chruszczowowi, że czasem zamyka się w łazience, a ona dobija się do drzwi, krzycząc: „Jesteś niemożliwy. Nie da się z tobą żyć!”.

Ten obraz Stalina jako bezradnego, zahukanego pantoflarza, ukrywającego się w łazience przed szalejącą Nadią, to najbardziej zdumiewający wizerunek Człowieka ze Stali w całej jego karierze. Zachowanie Nadii z pewnością zbijało z tropu Stalina, który w obliczu narastającego kryzysu sam był zdenerwowany i czuł, że cała jego misja jest zagrożona. Nadia powiedziała przyjaciółce, że „wszystko ją nudzi - wszystko jej obrzydło”.

-    A co z dziećmi? - spytała przyjaciółka.

-    Wszystko, nawet dzieci.

Daje to jakieś pojęcie o kłopotach rodzinnych Stalina. Stan Nadii przypominał raczej chorobę psychiczną niż rozpacz spowodowaną sytuacją polityczną czy postawą męża. „Miała ataki melancholii”, powiedziała Żenią Stalinowi, była „chora”. Lekarze przepisali kofeinę, aby poprawić jej samopoczucie. Stalin winił później kofeinę i miał rację: kofeina katastrofalnie pogłębiła jej rozpacz.⁵

* * *

Stalin sam popadał w histerię, czując, że traci kontrolę nad ogromnymi stepami Ukrainy: Wydaje się, że w niektórych regionach Ukrainy władza radziecka przestała istnieć - napisał do Kosiora, członka Politbiura i szefa partii na Ukrainie. - Czy to prawda? Czy sytuacja w ukraińskich wioskach jest aż taka zła? Co robi GPU? Może powinniście zbadać ten problem i podjąć odpowiednie kroki.⁶ Palatyni znów wyjechali w teren, by rekwirować zboże, organizując na wpół wojskowe ekspedycje z oddziałami OGPU i uzbrojonymi w pistolety aktywistami partyjnymi. Mołotow udał się na Ural, Powołże i Syberię. W pewnym momencie jego samochód wpadł w błotnistą koleinę i stoczył się do rowu. Nikt nie odniósł obrażeń, ale Mołotow oświadczył: „Dokonano zamachu na moje życie”.⁷