2010 01 12 1640

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm* 14.HB-4. C ty WN r»N 20M

Retoryka Kiifga /

Następnie: zdrowie, urodę i temu podobne rzeczy ^M\ gdyż su to zalety ciała i przyczyny istnienia wielu innych rzeczy: np. zdrowie jest podstawą życia i przyjemności. Dlatego właśnie uważa się je za najwyższe dobro, ponieważ umożliwia istnienie życia i przyjemności, dwu najbardziej cenionych przez wielu ludzi rzeczy. Bogactwo, gdyż jest to zaleta posiadania i przyczyna powstania innych dóbr. Przyjaźń i przyjaciela [cenimy], ponieważ przyjaciel jest sam w sobie dobrem pożądanym i może sprawie' wiele dobrego. Cześć', dobie imię”, ponieważ są to rzeczy przyjemne i tworzą przyczynę dla powstania wielu innych dóbr. a poza tym towarzyszy im zazwyczaj posiadanie tych dóbr. dzięki którym jesteśmy szanowani. Zdolność przemawiania, zdolność' działania, ponieważ są przyczyną powstania wielu innych dóbr. Dobrem są poza tym wrodzone zdolności, dobra pamięć, łatwość uczenia się. błyskotliwość umysłu i inne tego rodzaju zalety, ponieważ dzięki wszystkim tym uzdolnieniom powstają inne dobra. 7. tej samej też racji dobrem są wszystkie nauki i sztuki. Dobrem jest również samo życic, bo chociaż w jego następstwie nic powstaje żadne inne dobro, przedstawia wartość samo w sobie. I wreszcie dobrem jest sprawiedliwość, ponieważ jest pożyteczna w życiu społecznym.

I to byłyby już w przybliżeniu wszystkie rzeczy, które powszechnie uważa się za dobra. Na ich właśnie podstawie tworzymy sylogizmy retoryczne w sprawach spornych, dotyczących problemu dobra, w następujący sposób”: Ił to jest dobrem, czego przeciwieństwem jest zlo lub c/ego przeciwieństwo jest korzystne dla naszych wrogów: jeśli np. wrogom przyniosłoby największą korzyść nasze tchórzostwo, wnioskujemy, że naszym obywatelom największą korzyść przyniesie odwaga. Na ogół pożyteczne jest dla nas przeciwieństwo tego. czego pragną nasi wrogowie i co sprawia im radość. Dlatego powiedział poeta:

Na pewno UCksZytby **£ Priam... *"

Nie zawsze zresztą tak bywa. ale tylko zazwyczaj, bo nic nie stoi przecież na przeszkodzie, by pewne rzeczy były korzystne dla obydwu stron. Stąd mówi się. że nieszczęścia zbliżają ludzi, gdy ta sama rzecz jest dla jednych i drugich szkodliwa ^Xl.

Dobrem jest to. co nic przekracza właściwej sobie miary, ziem natomiast to. 1363 u co jest większe, niż powinno być ^!. To również jest dobrem, co kosztuje nas dużo

“ Podobną lisię dóbr analizuje Platon w .Wrtumtt t87 E-88 K) Wszystkie «c dobra Arystoteles omawia szerzej w Et ntk. Ls. III - V.

^Kl Czcić inpij). jak wynika z poprzednich rozważań (1361 a 28-1361 b 2). jest związana 7. wszelkiego rodzaju zewnętrznymi zaszczytami, jakimi się kogoś obdarza, natomiast „dobre imię" (łtiSęuł jest to uznanie i szacunek okazywane komuś przez innych ludzi.

" Lisia wymienionych dóbr stanowi podstawę dla sformułowania 10 kategorii argumentowania, które mo/na nazwać ..toposami szczegółowymi", o jakich wspominał Arystoteles wcześniej (l3S9b 25 • 32).

^u Iliada I 255. (Tu i dalej, jeśli nie posiany jest tłumacz. Iliada i Odysefa w tłumaczeniu Ił. Podbielskiegoł.

¹¹ W Pola. 1301 b 23 -1305 a 7 przytacza Arystoteles przy kłady ilustrujące to stwierdzenie

^T Wyraźne nawiązanie do doktryny „złotego środka", stanowiącej w Et. tuk podstawę określaniu wszelkich cnót