2010 01 12 1706

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm* 14.HB-4. C ty WN r»N 20M

Retoryka Kri(S^a I

w trojaki sposób: równocześnie, jako następstwo, potencjalnie. Z faktu, że jesteś zdrowy, wynika równocześnie, żc żyjesz, ale z tego. że żyjesz, nic wynika, że jesteś zdrowy; wiedza, jako wynik, jest późniejsza od uczenia się. natomiast kradzież wynika ze świętokradztwa potencjalnie, bo ten. kto dopuścił sic świętokradztwa, może być zdolny do kradzieży w ogóle.

/. dwu rzeczy, które przewyższają trzecią, większa jest ta, która przewyższa ją w większym stopniu, ponieważ przewyższa |i mniejszą] i większą z nich '².

Te znów rzeczy, dzięki którym powstaje większe dobro, są większym dobrem. Wynika to przecież z definicji tego, „co sprawia rzecz większą"⁹'. Podobnie tez wytwory większego dobra są większym dobrem. Ro jeśli np. wyżej cenimy to wszystko, co zapewnia zdrowie, niż to. co dostarcza przyjemności, to również większym dobrem jest zdrowie niż przyjemność. Z kolei większym dobrem jest to, co samo w sobie jest godne wyboru, niż to, co ze względu 1364 a na coś innego. Siła fizyczna jest np. większym dobrem niz to. co zapewnia zdrowie, ponieważ silę cenimy zc względu na nią samą. a środki zdrowotne nic, a laka była przecież definicja dobra⁹⁴. Podobnie większym dobrem jest to. co jest samo dla siebie celem, niż to. co nim nic jest ''. Wybieramy je bowiem ze względu na nie samo. a nie na coś innego, tak jak ćwiczenia gimnastyczne, które uprawiamy ze względu na dobrą kondycję ciała. Poza tym to, co w mniejszym stopniu potrzebuje innej lub innych rzeczy, bo jest bardziej samowystarczalne. ..W stopniu mniejszym” znaczy zaś. że potrzebuje mniejszej ilości rzeczy, albo — rzeczy łatwiejszych. Większym dobrem okazuje się, dalej, ta z dwu rzeczy, która istnieje lub może istnieć bez drugiej, niż ta. która nie może. ponieważ bardziej wystarcza sama sobie rzecz, która mc potrzebuje innej. Następnie większym dobrem jest to. co stanowi początek “ czegoś, niz. to. co go nic stanowi, i podobnie, jeśli stanowi przyczynę, niż to. co jej nie stanowi, z tej wspólnej racji, że nic nie istnieje i nie może istnieć bez. początku i bez przyczyny. Z dwu zaś r/cczy posiadających początek ta jest ważniejsza, której początek jest ważniejszy, i z dwu posiadających przyczynę ta, której przyczyną jest ważniejsza; i odwrotnie, ten początek i ta przyczyna są ważniejsze, które stanowią początek lub przyczynę ważniejszej rzeczy. Z tego. co powiedzieliśmy, wynika zatem jasno, żc jakaś rzecz może wydawać się ważniejsza z dwu różnych względów; I) ponieważ stanowi początek, druga zaś nie. i 2) ponieważ nic jest początkiem, podczas gdy jest nim

*' Przekład według wyd. Kassela. Teks* przekazany prze/, rękopisy można by zaś przellumucz.yć: „Każda rzecz. Która przewyższa równa większej, jcsl większa |od obydwu rzeczy), bo z. konieczności przewyższa równsrZ większa".

^w Por. wyżej. 1363 b 15. Ckrfiiucji takiej jednak Arystoteles nsc podaje ^w Por 1362 a 22.

** Por. Top 116 b 22-23.

" W oeyg ópy.ń. co oznacza nie tylko „początek", ale również „zasadę istnienia". 7. teoretycznego punktu widzenia problem .początku" i „przyczyny” omawia Arystoteles szerzej w Met, ks A, n»zdz. 3; ks A. rozdz, I n . por Air. wtórt, ks. II. rozdz. II.

6<ź