2010 01 12 2001

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A¹n¹a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm¹ 14MB-4. C ty WN r»N 20M

Retoryka Księga I

się jest czymś przyjemnym, to muszą być również przyjemne i tego rodzaju rzeczy, jak akty naśladowania, tj. malowanie, rzeźbienie, twórczość poetycka: ponadto wszelkie doskonałe wytwory naśladowania, jeśli nawet przedstawiony przedmiot sam nie byłby przyjemny, bo nie on sprawia radość, lecz logiczne wnioskowanie, że przedstawia on to a to: mamy tu więc okazję do jakiegoś poznania³⁰³. Przyjemne są również perypetie [dramatyczne] i niespodziewane ocalenia z niebezpieczeństw. ponieważ to wszystko budzi nasze zdziwienie ².

Następnie, skoro przyjemne jest to. co jest zgodne z naturą, i ponieważ rzeczy pokrewne łączą wzajemne związki naturalne, to również wszystkie istoty pokrewne lub podobne są dla siebie z reguły przyjemne: człowiek jest więc czymś przyjemnym dla człowieka, koń dla konia, młody dla młodego^,n>. Stąd powstały przysłowia: ..rówieśnika cieszy rówieśnik” ^x1. ..podobnego cieszy podobny" ³⁰\ ..zwierz poznał zwierza"³⁰⁷, „kawka zawsze [siada] przy kawce’¹³¹ i inne tego rodzaju powiedzenia. Skoro więc dla każdej istoty przyjemna jest istota do niej podobna lub jej pokrewna i skoro każdy człowiek jest najbardziej podobny i pokrewny samemu sobie, to każdy w mniejszym lub większym stopniu musi kochać siebie samego, gdyż obie te cechy jego samego najhardziej dotyczą. Skoro wszyscy odczuwamy miłość własną, wobec lego dla wszystkich to. co ich własne, musi być przyjemne, np. ich własne czyny i słowa. Dlatego z reguły lubimy naszych pochlebców, naszych wielbicieli, nasze zaszczyty, a także nasze dzieci, gdyż są one naszym dziełem ^1M. Przyjemne jest również udoskonalić rzecz niedoskonałą, bo staje się ona wówczas naszym dziełem.

< Ponieważ bardzo przyjemnie jest rządzić, to również rzeczą bardzo przyjemną jest uchodzić za człowieka mądrego. Mądrość praktyczna (<ppóvriaię) pozwala nam przecież rządzić innymi, mądrość teoretyczna tootptal jest zaś wiedzą na temat wielu zadziwiających nas rzeczy > ^3I°. Ponieważ z kolei ludzie z reguły są żądni zaszczytów, to musi hyc również przyjemnie krytykować swych bliźnich i [nimi) iząd/.ić. Przyjemnie jest także zajmować się tym. na czym we własnym mniemaniu znamy się najlepiej, bo. jak powiedział poeta:

do lego każdy dąży więc. poświęca dnia największą część, w czym czuje się najlepiej um^:l

90

1

** P»»r. Poet 1448 t> 10- II. ^ao Por. tamże. 1452 a 22 -29.

2

Myśl tę szerzej wyjaśnia Arystoteles w Et nik 1161a 33- 35.

^ Por. El eud I238a 34; Platon. Fajdrot 240 C.

^a1 Por. Ody seta XVII 217-218; Et. nik. 1135 a 31. U65b 17.

Pbr. Et eud 1235 a 9; Teokryl. htjUe 9. 31 - 32.

Pbr. Et. nik. 1153 a 55; przysłowie to w pełnym brzmieniu przytoczone jest w Et. wielkiej l20Sb 10; ..kawka do kawki się przysiada”.

Pbr. Et nik I167b 34- II68 a 3: Platon (Uczta 208 B) miłość do dzieci wyjaśnia naszą tęsknotą za nieśmiertelnością.

^m Nawiasy pochodzą od Kassela. Zdania lego n»c ma w większości rękopisów.

*" Cytat z. niczacliowurtcj tragedii kurypidesa Anńope (frg 183 Nauck). Por Platon, Gorgiasz 485 F. 5. gdzie słowa te są przytoczone jako wypowiedź Zetosa. bohatera tragedii