2010 01 12 2743

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A¹n¹a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm¹ 14MB-4. C ty WN r»N 20M

Retoryka Ktńfga II

większą szansa. Następnie, jeśli istnieje to. co zazwyczaj jest późniejsze, to istnieje i to. co wcześniejszo. Jeśli np. czegoś zapomnieliśmy, to kiedyś się tego nauczyliśmy. Jeśli byliśmy w stanic i chcieliśmy jednocześnie coś zrobić, to zostało to zrobione; ponieważ wszyscy, którzy pragną i sa w stanic czegoś dokonać, dokonują tego: nic istnieje bowiem żadna przeszkoda. Ponadto, jeśli zamierzaliśmy coś uczynić i nic z zewnątrz nam w tym nic przeszkadzało. I jeśli było coś możliwe w chwili, gdy ponosił nas gniew, lub gdy było to możliwe i namiętnie tego pragnęliśmy: z reguły bowiem, jeśli ludzie czegoś namiętnie pragną i jeśli jest to w ich mocy, dokonują tego: jednostki o niskiej moralności praC7 brak opanowania, szlachetni, ponieważ pragną rzeczy szlachetnych. I jeśli jakaś rzecz miała się zaraz zdarzyć, zdarzyła się. lub — jeśli ktoś miał czegoś za chwilę dokonać — dokonał: jest bowiem prawdopodobne, że ten. kto miał zamiar czegoś dokonać, spełnił swój zamiar. A dalej, jeśli zdarzyły się rzeczy, które ze swej natury powinny poprzedzać lub stanowić przyczynę innej rzeczy, to powinna zdarzyć się i la właśnie rzecz: jeśli np. błysnęło się. to również i zagrzmiało, jeśli ktoś próbował, to dokonał. I odwrotnie, jeśli zdarzyły się rzeczy, które z natury zdarzają się w następstwie innych lub stanowią ich ceł, to zdarzają się również tamte: jeśli np. zagrzmiało, to i błysnęło się: jeśli dokonał, to próbował. Jedne z powyższych zależności mają charakter konieczny, inne dotyczą większości przypadków.

Dowody na to. że coś się nie zdarzyło, można oczywiście czerpać z przeciwieństw tego. co tu powiedzieliśmy.

Powyższe rozważania dają również jasny już pogląd na temat argumentacji 1393 a dotyczącej ..faktu przyszłego”: zdarzy się bowiem to. co istnieje jako możliwe i chciane, podobnie to. co leżąc w naszych możliwościach jest przedmiotem naszego pożądania, gniewu i wyrachowania. Stanic się również to, co leży nam bardzo na sercu, lub czego mamy zamiar dokonać¹"; z reguły zdarza się przecież raczej to. co zamierzone, niż to. czego nic zamierzaliśmy. Poza tym. jeśli zdarzyły się juz rzeczy, które ze swej natury poprzedzają inne, np.: jeśli niebo jest zachmurzone, to prawdopodobnie będzie padał deszcz. Podobnie, jeśli istnieje już rzecz dokonana ze względu na inną. to prawdopodobnie będzie również istniała la inna: jeśli np. są już fundamenty, to prawdopodobnie będzie i dom.

Problem amplifikacji i deprecjacji rzeczywistości, jej większej lub mniejszej wartości, i w ogóle problem rzeczy wielkich i małych, został już dostatecznie naświetlony w naszych uprzednich rozważaniach. W wykazie na temat wymowy doradczej⁴⁰ mówiliśmy bowiem zarówno o wielkości poszczególnych dóbr, jak też ogólnie o kategorii „większego" i „mniejszego”. Skoto więc celem każdego z trzech rodzajów twórczości jest jakieś dobro. np. to. co pożyteczne ⁹¹. szlachetne¹’

140

1

Tekst 7ep«¹y i niepewny ^w Zi¹. k¹. I. razdz. 6-9.

^ul To, co pożyteczne — cci wymowy doradczej “To, co szlachetne cci wymowy popisowej.