2010 01 12 2243

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm* 14MB-4. C ty WN r»N 20M

Retoryka Księga U

ludzie młodzi i bogaci, bo wydaje im się. że — gdy znieważają innych

—    potwierdzała swą wyższość. Rodzajem zniewagi jest odbieranie innym należnej im czci, a to jest równoznaczne z pogardą. Nic troszczymy się przecież w ogóle

0    to. co nie ma żadnej wartości ani jako dobro, ani jako złoDlatego Achilles uniesiony gniewem mówi:

Odebrał mi cześć. bo wziął w posiadanie zaszczytny mój dar"

1

jakbym był odartym ze czci cudzoziemcem '*

—    bo taka była przyczyna jego gniewu. Uważa się bowiem, że przysługuje prawo do szacunku ze strony niższych urodzeniem, zdolnościami, dzielnością

1379 a i w ogóle we wszystkim, czym się nad nimi góruje. Ze względu więc na majątek bogaty [oczekuje szacunku] od biednego, wytrawny mówca od nieumicjąccgo przemawiać, rządzący od podwładnego i ten. kto czuje się powołanym do rządzenia, od tego, kto czuje się urodzonym na podwładnego. Dlatego mówi poeta:

wielki zatem jest gniew królów, potoinkiśw Zeusa¹⁵

lub:

swe zagniewanie długo jeszcze chowa'⁴.

gdyż okazują oni swój gniew ze względu na swą nadrzędną pozycję. „Gniewamy się" również na tych. u których, jak sądzimy, zasługujemy na dobie traktowanie, (a mc jesteśmy w ten sposób traktowani]^l5: są to bowiem ludzie, którym uczyniliśmy, czynimy, lub mieliśmy zamiar i zamierzamy uczynić jakieś dobro, osobiście lub za pośrednictwem kogoś nam bliskiego.

Z tego. co powiedzieliśmy, widać już jasno, w jakim będąc położeniu popadamy w gniew, przeciw komu i z jakich powodów. Gniewamy się mianowicie, gdy cierpimy, bo kto cierpi, ten czegoś pragnie; gniewamy się więc. jeśli ktoś przeszkodzi nam spełnić to pragnienie bezpośrednio — nie pozwoli np. napić się. kiedy jesteśmy spragnieni — lub pośrednio (lecz skutek okaże się taki sam), albo jeśli ktoś przeszkadza nam w naszym działaniu lub w nim nie współuczestniczy, bądź w jakikolwiek inny sposób niweczy nasze pragnienie. < Jeśli więc jesteśmy chorzy, cierpimy biedę, jesteśmy zakochani, spragnieni picia lub w ogóle czegoś gorąco pragniemy i nic jesteśmy w stanic lego osiągnąć, stajemy się gniewliwi

¹⁽¹ T/n: me /uleży nam na tym. co nie jest nam w ulanie ani przynieść dobra, ani wyrządzić żła. " Ihada l 356. 507; It 240.

" Tam/c. IX 618 i XVI 59. Obydwu cytaty odnoszą się do znieważenia Achillesa przez Agamę mnona

” Tamże, II 196, cytat dotyczy Agamemnona

¹⁴ Tamże. I 82. Słowa w ieszczka Kalchasa o Agamcmnonic.

^,ł Uzupełnienie w nawiasie pochodzi od tłumacza.

108