2010 01 12 2404

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł ISBN mm* 14MB-4. C ty WN r»N 2t»l

Rff«n*o Księga II tych. którzy bardzo kochają swych przyjaciół i nic opuszczają ich w biedzie.

Ze wszystkich ludzi szlachetnych najbardziej lubimy bowiem tych. którzy okazują swą szlachetność w przyjaźni. [Lubimy] poza tym tych. którzy nic odgrywają przed nami komedii. Są to więc ludzie, którzy nie ukrywają przed nami nawet swych własnych wad. Stwierdziliśmy bowiem²*, że wobec naszych przyjaciół mc wstydzimy się rzeczy, których obawiamy się tylko ze względu na ludzką opinię. Jeśli więc ten. kto odczuwa taki wstyd, nie jest przyjacielem, to oczywiście jest nim len. kto lego wstydu nie odczuwa. Lubimy również tych. przed którymi nic odczuwamy lęku ani niepewności, bo nikt przecież nic lubi tego, kogo się boi.

Odmianami przyjaźni są: koleżeństwo, zażyłość, pokrewieństwo i inne tego rodzaju rzeczy. Przyjaźń rodzi się z życzliwości, ze spontanicznego świadczenia dobra i z nicoka/.ywania, ze się je wyświadczyło, ponieważ świadczy się je wyłącznic ze względu na osobę przyjaciela, a nie z żadnego innego powodu.

Jest rzeczą oczywistą, ze problem wrogości i nienawiści możemy przedstawić I 382 a na podstawie przeciwieństwa do tego [co powiedzieliśmy o przyjaźnił. Do czynników rodzących wrogość należą: gniew, zniewaga, oszczerstwo. O ile jednak gniew wyrasta z tego, co nas osobiście dotknęło, wrogość może się zrodzić i bez osobistej urazy. Aby kogoś nienawidzić, wystarczy bowiem przyjąć, że ma on taki to a taki charakter. Gniew poza tym kierujemy zawsze przeciwko konkretnej jednostce, na przykład przeciw Kalliasowi lub Sokratesowi, nienawiść natomiast może być zwrócona również przeciwko całym grupom, każdy z nas nienawidzi przecież złodziei i donosicieli. Gniew mija z czasem, nienawiść jest zaś nieuleczalna.

Gniew łączy się z chęcią zadawania bólu. nienawiść z wyrządzaniem krzywdy. Zagniewany chce widzieć skutki swego gniewu, nienawidzącemu na tym nie zależy zupełnie. Dostrzegalne jest wszystko, co sprawia ból, a to, co najbardziej szkodliwe, jest najmniej widoczne, jak np. niesprawiedliwość i głupota, skoro ich obecność nic sprawia bólu. Wybuchowi gniewu towarzyszy ból. nienawiści nic towarzyszy; rozgniewany bowiem cierpi, a ten. kto nienawidzi, nie. W wielu sytuacjach człowiek zagniewany może okazać litość, nienawidzący nigdy. Zagniewany bowiem pragnie, aby sprawca jego gniewu odcierpiał za swoją winę. nienawidzący zaś pragnie jego śmierci.

Z naszych rozważań wynika więc jasno, że można wykazać, jacy ludzie są rzeczywiście wrogami, a jacy przyjaciółmi, a jeśli takimi w rzeczywistości nic są. w jaki sposób to przedstawić i jak podważyć twierdzenie (jeśli utrzymują przeciwnie): w jaki też sposób rozstrzygnąć spór o to. czy dokonano czynu w gniewie, czy z. nienawiści, i wybrać według uznania argumenty świadczące o słuszności jednej lub drugiej strony.

Czego się boimy, kogo i w jakim będąc położeniu, stanic się jasne z naszych kolejnych rozważań.

¹¹ Zob. wyżej. 1381 b 20.

115