2010 01 12 2610

AiłUMłkł ATcfit# ,Y(Unii.^iU'auv A*n*a ttiajx»i .'Mł

ISBN mm* 14.HB-4. C ty WN r»N 20M

Retoryka Księga II

bogactwo, duża liczbę przyjaciół, władzę i inne tego rodzaju rzeczy. Skoro bowiem sadzą, że winni być ludźmi szlachetnymi, mają więc ambicję zdobyć tego rodzaju dobra, których posiadanie przystoi ludziom szlachetnym. (Taka ambicję mają również ci.) których inni uważają za godnych tych dóbr. Poza tym ci. których przodkowie, krewni, najbliżsi przyjaciele, szczep lub miasto czymś się wsławili, mają sami ambicję to osiągnąć: uważają bowiem, że są to właściwe dla nich dobra i ze na nic zasługują. Jeśli więc przedmiotem ambicji są szanowane powszechnie dobra, to muszą nim być również cnoty i wszelkie rzeczy, które mogą być pożyteczne i służyć dobrze innym. Wysoko bowiem cenimy ludzi szlachetnych i dobroczyńców. Przedmiotem ambicji są z kolei wszystkie te dobra, które sprawiają przyjemność naszym bliźnim, a zatem raczej takie, jak np. bogactwo i piękno, niż zdrowie.

Widać juz więc również, jacy ludzie pobudzają naszą ambicję. Są to mianowicie ci. którzy posiadają juz te i im podobne rzeczy, o jakich mówiliśmy, a więc np. mądrość, męstwo, władzę. Rządzący mogą przecież licznym ludziom uczynić wiele dobrego. Należą zaś do nich: wodzowie, polityczni mówcy i wszyscy inni, którzy posiadają tego rodzaju władzę. A dalej ci. którym wielu z nas pragnie dorównać, których przyjaciółmi wielu chciałoby zostać i których wielu z. nas chciałoby poznać. Poza tym ci. których wielu podziwia i których my sami podziwiamy. 1 w końcu ci, na których cześć poeci i logografowie wygłaszają peany i enkomia^,K

Przeciwstawni im ludzie są natomiast przedmiotem naszej pogardy. Pogarda jest bowiem przeciwieństwem ambicji, a pogardzanie przeciwieństwem kierowanego ambicją dążenia. Wynika stąd niezbicie, że ci. którzy sami są zdolni kierować się ambicją lub pobudzać do tego innych, są jednocześnie skłonni do pogaidzania takimi ludźmi i wszystkimi posiadanymi przez nich wadami, które są przeciwieństwem dóbr stanowiących przedmiot ambicji. Dlatego często pogardzamy ludźmi, którym sprzyja szczęście, jeśli szczęście to nie jest złączone z posiadaniem przez nich cenionych powszechnie dóbr.

W ten sposób wyjaśniliśmy już sobie przyczyny powstawania i zanikania afektów, od czego zależy nasza argumentacja dotycząca tego zagadnienia.

12. Charaktery. Kryterium wieka: młodość

Rozważmy z kolei różne typy ludzkich charakterów w zależności od afektów, usposobienia, wieku i losu szczęścia. Mówiąc o afektach mam na myśli takie uczucia, jak gniew, żądza i inne tego rodzaju, o jakich ptzed chwilą mówiliśmy. Przez ..usposobienie"rozumiem zalety i wady. o jakich już również mówiliśmy.

“ Poeci [*>7.1 „peany", tj. pieśni pochwalne: .Jogografowie"    tu w nuoenra: prozaicy. Oiodzi

więc o pochwały wygłaszane zarówno w formie poetyckiej (peany) jak i w prozie (enkomia).

^w Usposobienie t&tcii;) — stale dyspozycje do dobra lub zła Na lemat przedmiotów wyboru w aspekcie funkcji przekonywania retorycznego mówił juz Arystoteles wyZej,

130