351

A HibUl. IM1U.1 .Vvu .•»•»»«. :u, r ), buui :uO ISBN D4H1II ł-7. © l>. »N TOS >«}

11 6 WODNE ROZTWORY SOU

11.6. WODNE ROZTWORY SOLI

Terminem hydroliza określa się ogólnie rozkład substancji organicznych luh nieorganicznych zachodzący pod wpływem wody. Hydrolizą nazywano do niedawna także zjawisko zmiany stężenia (wzrost lub zmniejszenie) jonów wodorowych w wodzie następujące na skutek rozpuszczenia w mej różnego rodzaju soli. Dokładniejsze zbadanie tego zjawiska prowadzi jednak do wniosku, ze w istocie mamy Ul do czynienia z ustaleniem się równowag lcwasowo-zasadowych opisywanych przez teorię Bnmstcda. z którymi zapoznaliśmy się już w p.l 1.3—11.5. Ten ich specyficzny charakter różni je od większości procesów hydrolitycznych i teiminu hydroliza soli obecnie unikamy.

Podczas rozpuszczania wielu soli obserwujemy zakwaszanie lub alkalizowanic roz-tworu. Jest to skutek zachodzących reakcji protolizy.

Rozpatrzmy, na przykład, zachowanie octanu sodu w wodzie. Sól ta w roztworze wodnym jest zdysocjowana całkowicie na jony Na' oraz na jony octanowe CHiCOO :

CH.COONa — CH.COO' + Na*

lal

Jony octanowe, stanowiące według teorii Bronsteda zasadę, wchodzą w reakcję z czą steczkami wody pełniącymi funkcję kwasu:

CHiCOO’ + H.O ł* CH-.COOH + OH

Utworzone w nadmiarze jony OH zaburzają równowagę dysocjacji wody. jaka ustaliła się w czystym rozpuszczalniku:

2H.O

H.O* •+• OH

(c)

Warunkiem ustalenia się nowej równowagi jest związanie części jonów OH przez jony H?0⁺ pochodzące z dysocjacji wody, tak by wartość iloczynu jonowego wody [równ. <11.2b)| została nie zmieniona. Po ustaleniu się nowej równowagi stężenie jonów OH jest większe niż stężenie jonów HiO , a roztwór ma odczyn zasadowy (pH > 7). Jony OH^- mc łączą się w roztworze z jonami Na* pochodzącymi z dysocjacji octanu sodu. gdyż wodorotlenek sodu jest mocnym elektrolitem i równowaga:

Na' + Ol! *- NaOłl

<dl

jest całkowicie przesunięta w lewą stronę.

Zastosujmy do równowagi (b) prawo działania mas; otrzymujemy w przypadku roztworów rozcieńczonych:

*    rpu /wwi • i i ui

(11.12)

W roztworze rozcieńczonym stężenie wody < _H._(ł jest praktycznie biorąc stałe, co pozwala na zapisanie równania (11.12) w postaci

w któtej występuje siała Kb. czyli stała dysocjacji zasady, sprzężonej z kwasem octowym.