405

A HibUl. IM1U.1 ,Vv»«    r.», r ), buui :uO

ISBN D4H1II ł-7. © l>. »N TOS >«}

13.5 ROZTWORY KOLOIDALNE    405

ni cząsteczki cieczy wykonują ustawiczne ruchy drgające i zderzają się z cząstkami koloidalnymi Ze względu na małe rozmiary cząstek prawdopodobieństwo dokładnego zrównoważenia uderzeń nadchodzących z jednej strony cząstki przez uderzenia nadchodzące z drugiej strony jest małe i w rezultacie cząstka się przesuwa w sposób zupełnie nieregularny, chaotyczny. Ruchy Browna powodują dyfuzję cząstek koloidalnych w cieczy. dyfuzja ta jest jednak znacznie powolniejsza niż dyfuzja cząstek o rozproszeniu molekularnym w roztworach rzeczywistych.

13 5.2 OTRZYMYWANIE I OCZYSZCZANIE KOLOIDÓW

Jak już. wspomniano, cząstki koloidalne mają rozmiary pośrednie pomiędzy rozmiarami pojedynczych cząsteczek a cząstek zawiesin W związku z tym rozróżniamy dwie giupy metod otrzymywania roztworów koloidalnych metody dyspersyjne i metody kondensacyjne. Pierwsze z nich polegają na zmniejszaniu rozmiarów cząstek o charakterze grubodyspersyjnym do rozmiarów koloidalnych, drugie na łączeniu cząstek znajdujących się w stanic rozproszenia molekularnego.

Najprostsza metoda dyspersyjna polega na mieleniu rozdrabnianych substancji w specjalnych młynach koloidowych o bardzo dużej liczbie obrotów.

Z innych metod dyspersyjnych należy wymienić metodę rozpylania katodowego (metodę Bicdiga). Polega ona na wytworzeniu, za pomocą piądu stałego, luku elektrycznego pomiędzy dwiema elektrodami metalowymi zanurzony mi w wodzie, z których jedną, katodę, stanowi metal poddawany rozdrobnieniu Pary metalu wydzielające się w tych warunkach są gwałtownie chłodzone w wodzie i zestalają się tworząc cząstki koloidalne.

Zawiesiny można niekictly także przeprowadzić w stan koloidalny, działając falami ultradźwiękowymi. Wicie ciał. np żelatyna lub niektóre białka, wykazuje ponadto zdolność samorzutnego tworzenia roztworów koloidalnych w zetknięciu z wodą. Są to substancje o bardzo dużej masie cząsteczkowej, substancje makromolekularne, w których pojedyncze cząsteczki chemiczne mają rozmiary cząstek koloidalnych

Metody kondensacyjne polegają na wydzieleniu trudno rozpuszczalnej substancji z roztworu silnie rozcieńczonego w trakcie różnego rodzaju reakcji chemicznych, np. podwójnej wymiany, utleniania, redukcji, hydrolizy itp. Warunki panujące w roztworze są przy tym lak dobrane, ze nierozpuszczalny produkt reakcji nic może wytworzyć agregatów większych niż o rozmiarach cząstek koloidalnych. Nie wydziela się on wówczas w formie osadu, lecz tworzy roztwór koloidalny. Na przykład hydroliza rozcieńczonego roztworu FeCh w temperaturze wrzenia prowadzi do powstania roztworu koloidalnego wodorotlenku żclaza(III). a redukcja chlorku złota taniną lub formaldehydem — do powstania koloidalnego roztworu złota metalicznego.

Roztwór koloidalny otrzymany którymkolwiek z opisanych sposobów jest zazwyczaj silnie zanieczyszczony różnymi elektrolitami. Oczyszczanie roztworów koloidalnych przeprowadzać można za pomocą dializy Urządzenie służące do tego celu. dializator, przedstawiono na rys. 13.5. Istotną jego część stanowi błona z papieru pergaminowego, kolodium lub innego materiału zawierającego mikropory na tyle wąskie, ze nie mogą