407

A HibUl. IM1U.1 ,Vv»«    --u, r ), buui :uO

ISBN D4H1II S-7. © l>. »N TOS »*}

13.5 ROZTWORY KOLOIDALNE    407

i zole tlenków metali, np. TiO_:. ZrO_:. ładują się na ogól dodatnio, natomiast zole metali, np. zole Au. Pt. Ag. oraz zole siarczków, np. As»Si. Sb>Si — ujemnie

Jeżeli pragniemy doprowadzić do koagulacji koloidu hydrofobowego, to musimy zobojętnić ładunek elektryczny nagromadzony na powierzchni cząstek: najłatwiej to osiągnąć przez dodanie do roztworu pewnej ilości elektrolitu zawierającego dobrze adsor-bującc się jony przeciwnego znaku Im większy jest ładunek dodanych jonów, tym silniejsze jest ich działanie koagulujące Ilości jonów K⁺, Ra^:* i AI^!+, które są potrzebne, aby skoagulować ujemnie naładowany zol trisiarczku diarsenu. mają się do siebie jak 1000:10:1 Koagulacja rozpoczyna się w chwili, gdy zostanie osiągnięte niemal całkowite zobojętnienie elektryczne cząstek, czyli punkt izoelektryczny.

Procesem odwrotnym do koagulacji jest peptyzacja. zjawisko przechodzenia sko-agulowanego osadu z powrotem w stan roztworu koloidalnego. Peptyzacja polega na usunięciu z osadu zaadsorbowanych jonów koagulujących. Cząstki koloidalne odzyskują swój pierwotny ładunek i ponownie zaczynają się odpychać. Peptyzację taką obserwujemy na przykład podczas przemywania czystą wodą świeżo strąconych siarczków metali ciężkich. Ciecz zawierająca speplyzowany siarczek spływa z sączka do naczynia, w którym znajduje się pierwotny przesącz, i miesza się z nadmiarem strącającego elektrolitu. W rezultacie zachodzi ponowna koagulacja Jest to zjawisko, które w pracowni chemicznej popularnie nazywa się „przechodzeniem osadu przez sączek", a w rzeczywistości, jak widzieliśmy, polega na pcptyzacji osadu pod wpływem cieczy przemywającej i ponownej koagulacji po zetknięciu z resztą przesączu Pragnąc uniknąć tego niepożądanego zjawiska, do przemywania osadów używamy nie czystej wody. ale wody z dodatkiem odpowiedniego elektrolitu, którego obecność nic spowoduje zaburzenia w toku przeprowadzanej analizy.

Koloidy hydrofitowe. Hydrofitowe roztwory koloidalne są najczęściej roztworami substancji wielkocząsteczkowych: białka, skrobi, dekstryn, niektórych barwników itd. Roztwory te zawdzięczają swoją trwałość zdolności cząstek do tworzenia na swej powierzchni wielowarstwowej otoczki złożonej z cząsteczek wody. Otoczka hydratacyjna chroni cząstki koloidalne od bezpośredniego zetknięcia się i w ten sposób uniemożliwia ich koagulację.

Cząstki niektórych zoli białek wykazują pewien ładunek elektryczny, którego obecność przyczynia się dodatkowo do zwiększenia trwałości zolu. Ładunek len nic powstaje jednak wskutek adsorpcji jonów z roztworu przez cząstki koloidalne, jak to ma miejsce w przypadku koloidów hydrofobowych. Jest on natomiast wynikiem dysocjacji grup kwasowych lub zasadowych wchodzących w skład białka. Grupa kwasowa COOH ulega dysocjacji w myśl równania:

R—COOH + H_;0    R—ROO + H.O*

grupa zasadowa NH_: natomiast:

R—NHx + HjO ^ R—Nil,’ 4 OH