405

Apogeum arabskości (lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte) 407

ność dzięki doświadczeniu oraz kontaktom imamatu okazało się zbyt trudne dla nowego rządu. W tych częściach kraju, które nadal pozostawały wierne imamowi, albo tam, gdzie nie zgadzano się na kontrolę, którą rząd próbował wprowadzić, podniesiono bunt. Wspierała go Arabia Saudyjska. Doszło do kilkuletniej wojny domowej, w której konflikt wśród lokalnych ugrupowań przeplatał się ze sporem między Egiptem a „tradycyjnymi” arabskimi monarchiami. Żadna ze stron nie była w stanie pokonać drugiej; ci, których wspierali Egipcjanie, mogli jedynie kontrolować główne miasta i łączące je drogi, ale nie opanowali reszty kraju; wielka egipska armia, walcząc w nieznanych warunkach, stacjonowała tam przez kilka lat.

Granice potęgi egipskiej i arabskiej w bardziej zdecydowany sposób ujawniły się podczas wielkiego kryzysu, do którego doszło w 1967 roku. Doprowadził on Egipt i inne kraje arabskie do bezpośredniej i straszliwej w skutkach konfrontacji z Izraelem. Było rzeczą nieuniknioną, że rozwój polityki naserowskiej wykreuje Abd an-Nasira na przywódcę Arabów w ich stosunkach z Izraelem, co stanowiło dla większości z nich podstawowy problem. Początkowo wojskowe rządy Egiptu ostrożnie podchodziły do tej sprawy, ale w 1955 utwierdziły się w swoim przywództwie. Wydarzenia 1956 roku i następnych lat sprawiły, że Abd an-Nasir stał się postacią symboliczną dla nacjonalizmu arabskiego. Kryła się za tym określona polityka egipska: chodziło o to, żeby Egipt przewodził krajom arabskim tak zjednoczonym z punktu widzenia świata zewnętrznego, że kontakty z nim mógłby utrzymywać jedynie za zgodą Kairu. Zadanie reprezentowania sprawy palestyńskiej i przewodzenia jej wiązało się z oczywistymi zagrożeniami; do roku 1964 Egipt działał ostrożnie; w tym to roku nie dał się wciągnąć do konfrontacji z Izraelem w związku z jego planami wykorzystania wód Jordanu pod irygację. Jednakże od tego czasu Abd an-Nasir znalazł się pod wielostronnym naciskiem. „Konserwatywne” rządy, z którymi już wszedł w konflikt w związku z wojną w Jemenie, twierdziły, jakoby jego ostrożność oznacza brak rzeczywistej wiary w sprawę, którą - jak utrzymuje - wspierał. W Syrii władza znalazła się w rękach grupy baasistów, którzy uważali, że jedynie rewolucja społeczna i bezpośrednia konfrontacja z Izraelem może doprowadzić do rozwiązania problemu palestyńskiego i do powstania nowego narodu.

W sieć stosunków międzyarabskich wplótł się teraz nowy nurt. Od 1948 roku Palestyńczycy nie byli w stanie niezależnie uczestniczyć w dyskusjach o własnej przyszłości: ich przywództwo rozpadło się, rozproszyli się po wielu państwach, a ci, którzy utracili własne domy i pracę musieli stworzyć sobie własne, nowe życie. Mogli podejmować jakieś działania jedynie pod kontrolą krajów arabskich i za ich zgodą. W 1964 roku Liga Państw Arabskich stworzyła dla nich odrębne ciało: Organizację Wyzwolenia Palestyny. Pozostawała ona jednak pod nadzorem Egiptu, a związane z nią siły zbrojne tworzyły część