425

Jedność i rozbicie świata arabskiego (po rokit 1967) 427

Walki zakończyły się zawieszeniem broni wynegocjowanym w 1988 roku przez Narody Zjednoczone. Żadna ze stron nie odnotowała zdobyczy terytorialnych, ale obie straciły wiele istnień ludzkich i poniosły znaczne straty gospodarcze. Jednak w jakimś sensie każda ze stron coś zyskała: żaden z reżimów nie upadł na skutek wojny, a rewolucja irańska nie rozprzestrzeniła się ani na Irak, ani na Zatokę.

Koniec wojny iracko-irańskiej otworzył perspektywy zmiany w stosunkach między państwami arabskimi. Wydawało się prawdopodobne, że Irak dzięki uwolnionej energii i armii dobrze zahartowanej w wojnie, odegra aktywniejszą rolę w innych dziedzinach: w Zatoce i w ogólnej polityce świata arabskiego. Jego stosunki z Egiptem i Jordanią umocniły się dzięki pomocy, jakiej te państwa udzielały Irakowi w czasie wojny; kontakty z Syrią układały się źle, ponieważ ta wspierała Iran, a jako oponentowi Syrii Irakowi łatwiej było aktywnie wkroczyć w zawiłe stosunki libańskie.

W tym samym roku 1988 problem palestyński wszedł w nową fazę. Pod koniec poprzedniego roku ludność terytoriów okupowanych przez Izrael - Zachodniego Brzegu i Gazy - zainicjowała ruch oporu, który był niemal powszechny - czasami miał on charakter pokojowy, czasami uciekał się do przemocy, choć unikano używania broni. Lokalni przywódcy utrzymywali kontakty z OWP i innymi organizacjami. Ruch ten - zwany intifadą trwał przez cały rok 1988, zmieniając stosunki między Palestyńczykami z terytoriów okupowanych i ich związki ze światem zewnętrznym. Intifada wykazała, że istnieje zjednoczony naród palestyński, i utrwaliła podział między terytoriami okupowanymi przez Izrael a samym Izraelem. Rządowi izraelskiemu nie udało się zdusić ruchu, coraz częściej musiał zajmować postawę defensywną wobec międzynarodowej krytyki, stawiać czoło głębokim podziałom społecznym. Król Husajn z Jordanii nie był w stanie sprawować kontroli nad powstaniem, wycofał się więc z aktywnych działań na rzecz zawarcia ugody. OWP mogła wkroczyć w powstałą próżnię, ale zmieniło się jej oblicze. Musiała się Uczyć z opinią ludzi na terytoriach okupowanych i ich pragnieniem zakończenia okupacji. Narodowa Rada Palestyńska, reprezentatywne ciało Palestyńczyków, zebrała się w Algierze i podjęła uchwałę, w której wyrażała gotowość zaakceptowania istnienia Izraela i rozpoczęcia rozmów na temat ostatecznego rozstrzygnęcia konfliktu. Te wydarzenia miały miejsce w nowym kontekście. W warunkach pewnego odrodzenia jedności arabskiej w odniesieniu do tego problemu, powrotu Egiptu do aktywnego udziału w sprawach arabskich, zmiany stosunków między Stanami Zjednoczonymi a ZSRR. USA po raz pierwszy wyraziły gotowość przystąpienia do bezpośrednich rozmów z OWP, Związek Radziecki zaczął aktywniej wkraczać w sprawy bliskowschodnie.