Cele wych726 bmp

nie ‘Ważne w epoce, kiedy nasza cywilizacja znajduje się na rozdrożu.

■ ‘ Jest bezy wiste, że te dwie koncepcje edukacji nie są sobie przeciwstawne ani też wyraźnie rozgraniczone. Wprost przeciwnie, są one z sobą nieodłącznie związane i wpływają na siebie wzajemnie. Ludzie nie żyją w izolacji i to, co uważają za swoje wspólne dobro, zależy od społeczeństwa, do którego przynależą, a nawet od losów całego świata. Z drugiej strony edukacja jako dobro społeczne udzielana jest jednostkom przez całe ich życie. I to właśnie z tej racji; że nowe zadania, jakie im przypadają, wyznaczają jej program, który wiąże się z programem, jaki ludzie zarysowują sami dla siebie, dła własnej korzyści i na rzecz rozwoju. Pomimo tej integracji, która dokonuje ^:się w 'sposób naturalny, nieświadomie zaplanowany, należy_koniecznie rozróżnić te dwie dziedziny i zrozumiećLpodwójine zadanie edukacji: kształtować osobowość człowieka i przygotowywać go do zadań obywatelskich w swoim własnym kraju i w świecie.

^: Te dwie dyrektywy bywały często określane w cią-igu dziejów wychowania i krótka refleksja na temat doświadczeń historycznych pozwoli na głębsze zrozumienie celów charakteryzujących każdą z nich.

’W-żakresie pierwszej dyrektywy rzeczywistość stanowi teren operacyjny, w jakim człowiek organizuje swoje życie; w drugiej ta sama rzeczywistość stanowi część całości, z jaką jednostka łączy się w sposób osobisty dzięki rzeczywistości, jaką nosi w sobie, dzięki v apelowi i wymaganiom tej rzeczywistości, W pierwszym przypadku chodzi o aktywność realizowaną w materialnym i praktycznym zakresie życia; w drugim wchodzi w grę życie wewnętrzne jednostki. V,Co mam czynić?" —- zapytuje człowiek, dla którego 'rzeczywistość- stanowi teren działania.- „Jakim mam

być?" — zapytuje człowiek upatrujący w rzeczywistości świat wartośęi i powinności. Te dwie postawy zakładają odmienne konsekwencje edukacyjne.

W powiązaniu z dyrektywą pierwszą pojawiła się pedagogika zajmująca się przygotowaniem do życia; w związku z drugą — pedagogika zorientowana ku kształtowaniu osobowości. Zasada przygotowania do ^ życia była związana z przekonaniem, że życie ludzkie jest uczestnictwem człowieka w święcie obiektywnym, produktem odwiecznej działalności społecznej ludzi; może więc być mierzone jedynie za pomocą swoich własnych kategorii obiektywnych i kształtuje się przez jej wymagania. Człowiek oczywiście jest twórcą tego świata, ale jest także jego produktem końcowym; jako produkt staje się znowu twórcą. Ale niezależnie od tego, jaka będzie konkretna forma życia, mniej lub bardziej aktywnego, człowiek zawsze pozostaje związany ze światem swoich własnych wytworów. Życie jego jest wyznaczone przez przynależność do tego świata, całością oddziaływań świata na człowieka i człowieka na świat. Rola edukacji staje się więc ogromna-.-Przygotowanie do życia, decyduje o tym, czym stanie śię życie samo, ponieważ życie nie jest niczym innym jak syntezą następstw uwarunkowanych przez dobre przygotowanie.

Z takiego punktu widzenia tego rodzaju pedagogika formułowała swoje podstawowe zasady i swój charakterystyczny styl rozważań. Wszystkie te analizy wywodziły się z rzeczywistości obiektywnej, która miała określać treść edukacji. Z tej racji interesowano się bardzo logiką i metodologią nauk, systematyczną strukturą wyników i strukturą procesów poznania w różnych dziedzinach. Zagadnienie:    „Jak nau

czać?" — stawało się więc zagadnieniem pierwszoplanowym z punktu widzenia założonych celów: ce-

301