lem takim było przekazywanie wiedzy,. Z tego samego powodu interesowano się socjologią i ekonomią, historią i pólitykąi dyscyplinami ■ uwydatniającymi obiektywne aspekty rzeczywistości, w której ramach i dla której realizuje się edukację. Pytaniey„Jak na-■ leży kształcić człowieka?" — było w ramach tej koncepcji pedagogicznej rozważane . przede u. wszystkim z uwagi na zadania, jakie przypisywano temu rodzajowi ■ kształcenia. Z uwagi na ten punkt widzenia, obiektywny i zewnętrzny, uczeń był ujmowany jedynie jako „materiał" szczególnego rodzaju^służący do „wyprodukowania" tego, co proponowano jako'zadania edukacyjne. .............- "" ,
Problematyka ulega zmianie, gdy bierzemy pod uwagę kształcenie osobowości^ Ta orientacją pedago? giczna podejmuje refleksję nad tymi obszarami działalności wychowawczej, które — jak sądzono — w szczególny sposób dotyczą formowania człowieka; Brano więc pod uwagę zagadnienia wychowania moralnego i estetycznego, stosunków międzyludzkich w ramach grupy rówieśniczej i stosunku między nauczycielem a uczniami. Wobec działalności pedagogicznej podejmowanej w skali nieco szerszej, jak na przykład kształcenia umysłowego i ...technicznego, ten typ troski pedagogicznej uwydatniał analizy głębszego rodzaju, podkreślając związki, jakie istnieją między nabywaniem wiadomości a przeżyciami intelektualnymi
0 charakterze osobowym, jak również zagadnienie stosunku między zręcznością techniczną a równowagą wewnętrzną, afektywną dojrzałością człowieka.
Zgodnie ze swoim punktem widzenia ta pedagogika interesowała się w sposób szczególny dynamiką rozwoju osobowości; analizowano więc. instynkty
1 skłonności, uczucia i wyobraźnię; podejmowano badania, ostatnio bardzo modne, nad motywacjami, sty-
laml ludzkiego życia, charakterem. Pojęcia takie? jjałc | | ekspresja i twórczość, zahamowania i frustracje,, reś j ; sentyment i identyfikacja, stały; się’ ważnymi katego-- [' riami pedagogiki kształcenia osobowościibWychowąe /!; nie tego rodzaju zajmowało się w większym stopniu jakością człowieka niż różnymi rodzajami;;jego> dziaą łalności. ' -w.
Ta dwoistość edukacji była od wiekow,t.przedmio-tem licznych refleksji. Wydawało • się sprawą', oczywistą, jakkolwiek trudną do zrozumienia,; żer człowiek . J jest istotą tajemniczą, która, jakkolwiek'żyjei w .rzeczywistości, jaką sama stworzyła, przekracza jej ,ra- .
I my. Wydawało się sprawą oczywistą, jakkolwiek nie: ;;
I pokojącą, że jest on istotą, która, jakkolwiek alccep* i tuje swoją codzienną egzystencję, zaprzecza jej,i wal-' czy z . nią; istotą wyjątkową, która żyjąc tu i teraz, j urzeczywistnia inny wymiar swojego życia >'w czasie J i przestrzeni. W końcu wydawało się. oczywiste, jak- „j"; kołwiek dość niezwykłe, że człowiek jest istotą za- “ i razem społeczną i osamotnioną, że potrzebuje współistnienia i współdziałania przeciwstawiając Lsię;jedno- j
cześnie zadaniom, jakie to pociąga, i że ;Cteni:fswoi9__
wolność osobistą bardziej niż jakąkolwiek inną ;war-I tość, że gotowy jest poświęcić... swoje zyęle,.w.jów- ,
I nym stopniu za swoją ojczyznę i całą wspólnotę ludz-
1 ką co za swoje dobre imię. Ta dwoistość ludzkiej.,
I egzystencji, wyznaczona przez dynamiczne sprzeczno?
I ści, stanowiła główną podstawę, na której,; w kultu-1 rze europejskiej, -opierają się istotne problemy filo-I zofii człowieka i jego życia. ■■ T; ■ =;!
I Zagadnienie to nabiera jednak w naszej epoce no*
I wego i szczególnie istotnego charakteru. -Cywilizacja
I współczesna w o wiele większym stopniu .ńiż'cywili* ,
I zacje przeszłości po to, by utrzymać się i i rozwijać, j
I wymaga aktywnego udziału ludzi. A zatem; .rozwój y
I
302