g8 bmp

E. Andrzejewska-Golec, L. Świątek

Rząd: Eucoccidiida

Najważniejszymi z punktu widzenia parazytologii lekarskiej są dwa rodzaje tego rzędu: Plasmo-dium i Toxoplasma.

1. Gatunek Plasmodium vivax (Grassi et Felettp Labbe - Zarodziec ruchliwy

Wgstfggwątfa Jest to zarodziec najbardziej rozpowszechnionynaMLLzteraskiej i jedyny w.strefie utmąj^pwąnii.. WystgRuje w Afiyce (głównie północno-wschodnia część Nigerii i okolice jeziora Czad), Ameryce Południowej i Środkowej, południowej Azji, Europie (Turcja, Grecja). W Polsce opisywane sa jedynie lyz^adE^źiimiicy zawleczonej z krajówciepłych.

Zarodziec ruchliwy pasożytuje w narządach miąższowych-i krwi żywiciela pośredniego: człowię-ka. a także niektórych małp. Żywicielami ostatecznymi są imtomiast kgmary z rodzaju Anonheles. z których najważniejszy jest A. gambige,.

Zaniżenie. Postacią inwazyjną jest sporozoit. który przenika do człowieka podczas ssania krwi przez samice komara. Zarodźce przechodzą przez, łożysko.....powodując u dziecka zimnicę wrodzoną.

^udowaj^^ój. W cyklu rozwoiowyrrLzarQdiców-wystepui&.przemiana_pokoleń: rozród bezpłcio-wv u człowieka - schizogonia. nłciowy.- w. ciele komara, ale zapoczątkowany u człowieka -.gamogonia oraz bezpłciowy u komara - sporogonią, Postacią inwazyjną dla czjowieM ję§tjsporozoit, którv ma kształt wrzecionowaty, wymiary J4 x 1 urn, posiada jedno centalnie ułożone jądro i .wić, Sporozoity przenikają do krwioobiegu i wędrują naczyniami wątrobowymi dojkomórek wątroby.- hepatocytów. Trafiają już .tam w kilka minut po ukłuciu przez zarażonego komara. Tu rozpoczyna_sie,pierwszy..etap rozwoju pasożyta -schizogonia pozakrwinkowa. W hepatocycie sporozoit przekształca się w jednoj ądrową,. pęłzakowatą postać schizonta. Po wielokrotnych podziałach przekształca się on w merozohy w liczbie ok. 1000. go^(^igąonę.tpzerwanic hepatocytów i trafiają do układu krwionośnego. Następny etap rozwoju zarodźca odbywa się w krwinkach czerwonych - schizogonia krwinkowa (ryc. 18). Rozpoczyna się ona wniknięciem merozoitu do erytrocytu. Tam męrpzoit przekształca, się w pierścień. Postać pierścienia posia^ centralnie ume^    dużą wodniędcę, wokół której znajduje^sję^ąsld pąscytoplazm^ijąi^^

S&<itOC'T&

wodniczka stopniowo zanika i pierwotniak .prze.kształca się w pełz^owatego,guęhliwego scjuzonta.iWe-wnątrz schizonta występują ziarnistości pigmentu, hemozoiny, powstałe z hemoglobiny^, Z^odzcę,rdżkła-dąją hemoglobinęnączęśćhemową (hemozpiną) i globinę, którą zużywają jako. jpkarm,.Tj54-»tB^Sⁿ pasożyta erytrocyty ulęgają transformacji. Zmienia się znacznie ich metabolizm: pochłaniają ode d-wiele więcej tlenu i glukozy niż krwinki niezarażone. Ulegają przy tvm powiekszeniu..t.ódbarwieniu; może pojawić się nadto ziarnistość Schuflneira.

2.

3%«2o(vr

g ^(UcJO^Ou^ejocu^f-

firn*	A
	N—f, } j {Yy&Gjcuf-J	/7 ł* g i •V\^l"	Ą
YUBR73SH		y\®	L
w:	/

Ryc. 18. Zarodziec ruchliwy, schemat etapówschizogonii krwinkowej: 1 -postaćpierścienia, 2 - schizont, 3 - merula-cja schizonta, 4/ - merozoity, 5 - mikrogametocyt, 6- makrogametocyi; a - cytoplazma komórki zarodźca, b - jądro komórkowe, c - wodniczka, d - hemozoina, e - ziarnistości Schuffhera (na podstawie różnych autorów).

29