g1 bmp

E. Andrzejewska-Golec, L. Świątek

Zapoznamy się z kilkoma przedstawicielami pajęczaków, należącymi do czterech rodzin z rzędu roztoczy.

Rząd: Acarina - Roztocze

Roztocze charakteryzują się zatartą metamerią ciała, obserwuje się tu najwyższy stopień zlewania _sie segmentów, powstaje ciało Mesegmęntfflyąpa-. Składa, się jago z dwóch odcinków': gnatoso-my,.którajDbeimuje jedynie narzaB^y jebowe, oraz idiosomy obejmującej .w?aicjwe^B^arorR.oztocze należą do stosunkowo małyćfrźwierząt, o długości ciała od 0,2 do 0,8 mm. Większymi są kleszcze (do kilkunastu mm).

Wyraźnie Jest zaznaczony dymorfizm płciowy, samce sa zwykle mniejsze od samic (ryc, 75). Roztocze są zwierzętami niemal^yłaoznie.iaiorodn^T.' "

roztoczauiie jest prosty, .jaki na ogół spotvkaoiy.u..ttaięg.zak6,w, .ale._c.echuje gojgyste-powanie. mtóamax£oMJmetamorvhosisla&o. przeobrażenia. Z iąiajMegM*gJ^-&^ trzy pary odnóży; brak u mej narządu oddechowego i otworu płciowego. Larwa, przechodzi linienie i przekształca się albo od razu w osobnika dorosłego, albo w drugie stadium rozwojowe zwane nim-fą (nympha). Niipfa ma ji^cgeiyparjTóBnóży i rozwinięte narządy !oddech,os.e,,.j3rak u niej jeszcze doirzałycF narządów, .płciowych, Zjaimfy -wykształca się osobnik, płęjo.wo ..dojrzały. U niektórych roztoczy może występować l-3._stadiów_ nimf, nazywanych. odpowiednioI). deutonimfa/ntWfl ID i tritonimfa (nimfa ///).,

Chorobajjyywołana, inwazja roztoczy nazywa się ogólnij^karozą (acarosis)2

1. Rodzina: Ixodidae - Kleszczowa te

Rodzina kleszczowatych obejmuje pajęczaki spłaszczone .grzfaiętowo-brzusznie^XLsamców grzbietowa część ciała pokrywa mocny pąncjrz„JJ,*samic ppkryta.jest»paneerzem^tylko»prz@dtifa cześć grzbietu^pozostak.cześć tylna ciała jest miekka.X,oofałdo.w.ana. (ryc. 73). Tak-aJjudeu^cjsła samicy umożliwia znaczrie powiększenie jego objętoici^i^.-pobieEamwduży.i^lośdąlaad^o.cLż^-wicięla (ryc. 74, B-C). Samce sa w stanie pobrać jednorazowo tylko niewielka ilość-krwi.

Gatunek: Ixodes ricinus L. - Kleszcz pastwiskowy fjr.

Występowanie. Jest to pasożyt czasowy głównie ptaków, różnych ssaków oraz człowieka. Występuje powszechnie na kontynencie euró-azjatvckim. w.....Afryce- północnej.,i, Amei^c.eJPj^jK)cnej.

W Polsce także częsty. Bytuje w środowisku leśnym, w miejscach porośniętych .krzewami; żyjejia iiściach.oraz trawach zwiiaj|c na tylnych odnóżach i chwytając się przednimi odnóżami powierzch-ni ciała.żywiciela (ryc. 74 E).

Budowa (ryc. 73). Jest to roztocz dość duży, długość samca wynosi ok. 2.5 mm. samicy - ok._4 mm^^k^pCrd^ajniu się krwi może wzrosnąć do 12 mm. Ciało majiształt owalny, oczo-brak, (Szczegóły budowy - patrz opis preparatów na str. 85)

Rozwój. Samica ssie krew żywiciela przez tydzień i dłużej, po czym odpada i przebywa dalej w środomsku przyglebowym. Tu, po zapłodnieniu przez samca (który poszukuje samic jeszcze na żywicieluTpije mało krwi) gkładą iaia w liczbie oŁ Ź-5 tysięcy w ciągu iednefcQ„mifisiaga (ryc..74 D), po. czym ginie. Po ok. trzech tygodniach z jaj wykluwają się szęścionożne larwy_^o długości_ok. 0,5 mm, które żywią się krwią małych zwierząt jak jaszczurki, ptaki, drobne ssaki w ciągu 3-5 dni, następnie odpadają od żywiciek i ęo czterech tygodniach linieją, przekształcając się w, 8-nozne nijnfy (ryc. 73),    wspomniano wyżej), ssą krew w ciągu, kilku

dni i odpadają, następnie znów linieją i przekształcają się w postacie płcipj^doj^^J^ążde.jjfięc stadium rozwojowe kleszczą^pije krew jedenjrąz,. Czas żerowania jest jtoż§.zyjadkażdyitimasrępriym Stadium rozwojowym: larwa - 2-3 dni_T nimfa 2-7 dni, samica 6-1.1 dni..Linięnjg^adbywi.jię.po zakończeniu żerowania, w śrę^wi^kujzawnętrznym.

RozwpjTen. od momentu złożenia jai. trwa do 20 tygodni i wymaga trzykrotnego pasożytowania (odpowiednio do liczby stadiów rozwojowych) na trzech żywicielach. W chłodniejszych porach roku rozwój ten może się przedłużyć.