Image0059 BMP

przy czym A 1.2,,;. Ponieważ zwoje cewki połączone są szereg*)wo, więc siła ciekli o. motoiycznu e indukowana w cewce równa się sumie sit elektromotorycznych indukowanych w poszczególnych zwojach, wobec czego

dd>! dd>₃    d£>,

dt    dt    dt

czyli

d

+<^2+ - + 0*) ■

(69)

Rys. 6.5. Cewka w potu magnetycznym

Strumieniem skojarzonym <jf cewki nazywamy sumę strumieni magnetycznych tf>₍, 0₂,... przenikających poszczególne zwoje, czyli

(6.10)

tg=0i+0₂ + --- + 0_r.

Ze wzoru (6,9) otrzymujemy

co oznacza, że siłę elektromotoryczną indukowaną w cewce określa pochodna czasowa, czyli prędkość zmiany strumienia skojarzonego danej cewki.

Bardzo często można założyć, żc każdy zwój cewki przenika ten sam strumień magnetyczny d>. W tyra przypadku strumień skojarzony cewki zawierającej z zwojów jest równy

(6.12) wobec czego siła elektromotoryczna indukowana w danej cewce wynosi

d#

(6.13)

6.1,4. Zasada Łenza

W płaszczyźnie prostopadłej do linii równomiernego pola magnetycznego przesuwa się po szynach przewód (rys. 6.6), wobec czego indukuje się w nim siła elektromotoryczna (*;. Zwrot tej siły elektromotorycznej zależy od kierunku ruchu przewodu, co łatwo sprawdzić za pomocą reguły prawej dłoni.

ludiikowutiu silu cicklromnlnrycznn pobuduje przepływ prądu w obwodzie zamknię-t>m umorzonym przez przewód, szyny i przewód zwierający ich końce. Pole magne-■ y/nc iKldzialujc z siłą F na przewód przewodzący prąd. Za pomocą reguły lewej dłoni mict dzaniy, że w obu przypadkach (przedstawionych na rys. 6.6) siła F skierowana jest t>i A-dwnic względem ruchu przewodu. Oznacza to, że siła F przeciwdziała ruchowi.

Wnętrze rozpatrywanego obwodu przenika strumień magnetyczny </> zmieniający się przy mchu przewodu. Strumień magnetyczny 4> zwiększa się w przypadku układu z rys. f> (M.a zmniejsza się w przypadku układu z rys. 6.6b. Prąd i płynący w obwodzie zamkniętym t. rys. 6.6 wytwarza „własne” pole magnetyczne. Kierunek linii tego pola wyznacza »ię za pomocą reguły korkociągu. Linie pola magnetycznego wytworzonego przez prąd i inaią zwrot przeciwny względem strumienia <P (rys. 6.6a), a zwrot zgodny ze strumieniem •i' 0    6.6b). Wobec lego pole magnetyczne wytworzone przez prąd i osłabia wzrastający

-a ni mień <t> (rys. 6.6aj, natomiast zwiększa malejący strumień & (rys. 6.6b). Oznacza tu. ze pole magnetyczne wytworzone przez prąd i przeciwdziała zmianom strumienia magnetycznego.

® i    ® i

Rys. 6.6. Przewód poruszający się w połu magnetycznym

Na podstawie powyższych rozważań otrzymujemy tzw. zasadę Lenza:

1)    prąd indukowany w obwodzie zamkniętym poruszającym się w polu magnetycznym wywołuje siły przeciwdziałające ruchowi;

2)    prąd indukowany przy zmianie strumienia magnetycznego przenikającego wnętrze obwodu zamkniętego wytwarza pole magnetyczne, które przeciwdziała zmianom tego .1 rumienia.

(t.2. Zjawisko indukcji własnej

1‘rąd i płynący w obwodzie zamkniętym wytwarza pole magnetyczne, którego linie [ii/cnikają wnętrze tego obwodu. Wobec tego z rozpatrywanym obwodem skojarzony icst strumień yz. Przypuśćmy, że prąd i jest wielkością zmienną w czasie. Wówczas za-mwno pole magnetyczne wytworzone przez ten prąd, jak i strumień skojarzony yi zmieniają się w czasie, a więc w obwodzie indukuje się siła elektromotoryczna. Zjawisko indukowania się siły elektromotorycznej w obwodzie wskutek przepływu prądu zmiennego w tym samym obwodzie nazywamy indukcją własną.