klsti181

o te ostatnie, posługują się wieśniacy różnorodnemi kopaczkami o żeleźcu trapezowatem, okrągławem, sercowatem, widlastem i t. p. Tu należą i drewniane kopaczki poleskie (fig. 191).

Zajęcia związane z uprawą roślin zabierają włościaninowi-rolnikowi przeważną część czasu, pozostawiając go bardzo niewiele na inne prace. Od wczesnej wiosny do późnej jesieni ciągle słyszymy o jakichś robotach w polu: o orce, bronowaniu, nawożeniu i siewie, o zbiórce siana, żniwach etc. Rozkład tych zajęć w ciągu roku gospodarskiego, zasadniczo podyktowany przez warunki przyrodzone, zmienia się w szczegółach zależnie od kraju i od poziomu miejscowej kultury rolnej. Niewiele o nim mówią nam etnografowie; a jednak zasługiwałby niewątpliwie na bliższe porównawcze studja. Dla przykładu podam tu rok gospodarczy witebskiego Białorusina. Wiosną zai-^w    mute go orka pod jarzyny (jare zboża etc.), bro-

190. Płaskie widły,uży- nowanie i druga orka pod jarzyny oraz siew, wane przy czyszczę- ą poza tem nawożenie i orka ugorów. Nadchodzi SroEZb^t^r^S’ okres kośby, w ciągu którego przypada bronowa-str. 341.    ’ nie ugorów. W .końcu lipca st. st. socha jest zno-

wuż w robocie ze względu na powtórną orkę ugorów. Rozpoczynają się żniwa i zwózka. Dalej idzie siewba oziminy na przygotowanych •ugorach, bronowanie zasianej roli i bróżdżenie. Późna, jesień Jest właściwym okresem młócki. — Zaznaczyć 'w£frto, że na rozległych przestrzeniach Słowiańszczyzny istnieje specjalna, poczęści stara nomenklatura, związana z pierwszą i drugą orką, z orką jesienną i t. d.

212. Przejdźmy teraz do szczegółowej uprawy roślin. Z roślin strąkowych dość obficie uprawiane są na ziemiach słowiańskich grochy i bób. We-ciługT przypuszczeń E. Hahna (1928) bób_ (Vicia Faba L.), podobnie jak proso i mak, są pozostałością z tych czasówTlaedy nie istniało jeszcze rob nictwo Ct. i. uprawa ziemi pługiem czy radłem), lecTludność posługiwała się tak zwanym kopie-niactwem, to jest ręczną uprawą zapomocą motyki. W każdym razie nie ulega żadnej wątpli- 191.Drewnianakopacz-^J ~r~.    ,    ,_v    • ka do sprzętu ziemma-

wości, ze hodowla bobu i grochu w północnej _ków. _Berezów, powiat

Atryce, Europie i Azji (m- i. i w Azj'i wschodniej) stolin, Polesie (Polska), jest bardzo dawna. Uprawny bób i groch (gatunek Rys. autor.